Natuurlijk verliep het allemaal niet echt gladjes en gingen regeringsleiders met katers, wrevel en verontrusting huiswaarts. Maar met een brede grijns naar het journaille. Dat wel natuurlijk. En Trump vindt Holland “fantastisch”. Dat is meegenomen. Denk ik. Voor zover men vindt dat de doelstelling van deze Top was dat Trump met West-Europa militair bezien geallieerd moest blijven. dat is dan voorlopig gelukt. Maar verder gingen Schoof en Rutte wel erg door het stof voor Trump. Dat is voor het prestige van Nederland mondiaal echt niet goed. En verder werd eigenlijk concreet niet veel bereikt, óók niet wat de invulling betreft van de inmiddels beruchte 5% BBP als standaard NAVO-bijdrage. Hoe gaat men die norm per land berekenen en hoe gaat men besteden? Geen woord daarover. Ook niet over de NAVO-strategie. Er werd echt geen substantief uiterlijk homogeen monolithisch blok gevormd tegen de Russische Federatie zoals velen hadden gewild. En Trump heeft eigenlijk noch de bestellingen bij zijn oorlogsindustrie kunnen doen plaatsen die hij zich had voorgesteld noch het Europese front zien sluiten richting oostwaarts waar hij staat op dacht te kunnen maken. Het heeft allemaal veel gekost, die Top midden in de stad. De residentie was even middelpunt van aller aandacht en werd op de kaart gezet.
Maar was dat alle moeite en frustraties waard? Heeft de NAVO nu een nieuwe militaire strategie gedefinieerd? Of een nieuwe NAVOstoplijn gefixeerd oostwaarts op de kaart? Zodat Het Westen nu een gemeenschappelijke onderhandelingsbasis heeft tegenover Putin en zijn Federatie van Russische Volksrepublieken? Het lijkt er echt niet op. Europa heeft zich nauwelijks doen gelden als een defensief militair blok waarmee de wereldinrichters nu ter dege rekening moeten houden. Nieuw vertrouwen en nieuw elan is niet uit de zinderende straatstenen gedampt, nieuwe parameters zijn niet gevestigd. Schoof deed echt wel zijn best, dat viel menigeen niet tegen. Mij evenmin, want ik had niet gedacht dat deze bureaucraat zich echt tot op de final act overeind zou houden. Dat hij niet in huilen is uitgebarsten toen Trump hem deerlijk bejegende, dat viel iedereen mee. We komen nog met de schrjk vrij. En loze beloftes die een merendeel van de NAVO-partners niet zullen houden en niet zal inlossen. We weten het verrekte goed. Hongarije bleef zich marginaal opstellen en Polen bleef beducht de kaarten tegen de borstpartij drukken. Verder: hoe verhoudt zich die 5% ophoging met de 800 miljard die Von der Leyen beweert vrijgemaakt te hebben voor een Europese strijdmacht? Wil men nu ervan uitgaan dat beide waanzinnige investeringsquata parallel aan elkaar blijven bestaan? Gaat het om een cumulatie? We weten het niet. Maar we weten wel dat Europa echt deze vragen inhoudelijk en zelfstandig zal moeten beantwoorden. En dan komt de vraag of de persoon in het Witte Huis die antwoorden goedkeurt.
Maar zelfs het prestige van Nederland en NAVO is er niet door gegroeid. Wel heeft zich één lijn aangediend. Hoe zuidelijker een staat gelegen in is West-Europa en hoe verder van het front in de Ukraïne, hoe minder bereidwilligheid zich financieel vast te leggen en via de Bonds in de paternosters te goochelen. Maar dat wisten we tevoren al. Tijdens het borrelen in Den Haag, met de zo onversneden glaasjes Bols twinkelend in het zonlicht met een blommige pils van Grolsch ernaast — de beruchte kopstoot — werd dat allemaal in de zonneschijn van de Denneweg en op De Plaats wel heel erg duidelijk. En ook dat in Den Haag ongedacht mooie blotige meiden rondtrippelen op hoge hakjes onder erg korte rokjes zeiden de mediterrane diplomaten die hun ogen uitkeken. Maar daarvoor was die top niet echt nodig. Spanje wil niet voldoen aan de voorgestelde nieuwe NAVO-norm van 5 procent. Het land heeft om een uitzondering gevraagd, al meteen. Het NAVO-bondgenootschap wilde eenheid uitstralen, maar NAVO-landen hebben hun eigen belangen en kijken anders naar bijvoorbeeld de Russische dreiging. Dat betekent dus dat Washington deze partijen nu vakkundig tegen elkaar gaat uitspelen. Maar dat deed het eigenlijk ook al. Dus niks nieuws onder de zon, ook niet op het Plein. Op de top zelf berustte Spanje. Maar het komt terug. Dat weet u ook.
De NAVO-leiders moesten op de NAVO-top in Den Haag deze eigenste week een krachtige boodschap afgeven: Europese landen (en Canada) gaan militair eindelijk meer op eigen benen staan, tot vreugde van de Verenigde Staten. En dat denken ze zó en niet anders te doen. Hier is ons plan voor onze Europese defensiemacht, waarnaar het Avondland zo snakt. En Rusland moet op zijn tellen passen. En wel vanwege die macht. Die dan en dan operationeel kan zijn. Dat kwam er niet uit. En dat wisten we tevoren. De Amerikaanse president Donald Trump, die geen fan van de NAVO is, bleef halstarrig zijn zinnen zetten op een nieuwe bestedingsnorm. Zonder uitvoeringsprogramma’s te formuleren, want dat moeten de Europeërs dan echt zelf maar doen. Daarbij moeten lidstaten, links om of rechtsom, 5 procent van hun bruto binnenlands product gaan uitgeven aan defensie en veiligheid. Hij werd gelaten aangehoord en verloor uiteraard het geduld dat een dealer past. En dat is ook geen nieuws. Voor NAVO-topman Mark Rutte en de Europese lidstaten is het belangrijk dat Trump die zege kan opeisen en het bondgenootschap eenheid uitstraalt. Dus stond zulks in het slotcommuniqué, wat dacht u wat. Maar Spanje ligt al een tijd dwars en dat bleef het doen. Het leidt een mediterrane camarilla in dit opzicht. Het land heeft een brief naar Rutte gestuurd waarin het vraagt om aanpassingen. Daarzonder komt Madrid niet echt in actie. Premier Pedro Sánchez vraagt daarin om een “flexibelere formule” die de nieuwe NAVO-norm voor Spanje “optioneel” maakt, of die Spanje volledig uitsluit van de nieuwe regels. Dat ziet Griekenland graag. Wat Madrid mag, mag Athene al helemáál. Zonder vragen. En dan heb ik het nog niet eens over staten die, notoir onbetrouwbaar, in de marges hengelden naar associatie-overeenkomsten met de NAVO.
En zo moesten tijdens de NAVO-top nog veel meer plooien moeten worden gladgestreken om alsnog de gewenste eenheid uit te stralen. Een van de andere belangrijke gespreksonderwerpen was hoe de afzonderlijke lidstaten de gewenste 5 procent nationaal begrotingstechnisch precies invullen en wanneer landen dat doel moeten bereiken. Veel Europese NAVO-lidstaten voelen net als Spanje weinig noodzaak voor een sprong van 2 naar 5 procent. Andere landen verwelkomen die ontwikkeling juist enthousiast. De verhouding werd niet duidelijk. Van de NAVO-landen voelen de Russische dreiging de drie Baltische staten het sterkst en aan den lijve.. “Wij zien de vlammen, terwijl West-Europa alleen rook ruikt”, is daar een veelgehoorde uitspraak. Estland (1,4 miljoen inwoners), Letland (1,8 miljoen) en Litouwen (2,9 miljoen) zijn zich erg bewust van hun geringe omvang en kwetsbare positie. Ze herinneren zich hun verleden als Oostblokland onder het bewind van Moskou goed. Ze kunnen relatief makkelijk worden geïsoleerd van de rest van de NAVO als Rusland de korte grensstrook tussen Litouwen en Polen afsnijdt. Dat is de zogeheten Suwalki-corridor, de route tussen Belarus en de Russische exclave Kaliningrad. Rusland maakt er geen geheim van dat het de Baltische staten beschouwt als deel van de traditionele Russische invloedssfeer. Dat deed het ook sedert Peter de Grote. En dat verandert niet. Een nieuwe globe hoeft u niet te kopen. En de drie fregatten van onze dappere marine kunnen nu eindelijk wegvaren aan de horizont bij de Pier van Scheveningen, waar u en ik trouwens geen vakantie meer zouden willen vieren. O nee. Zelfs geen weekeindje meer. Niet in dat Kurhaus, uitgeslagen van frustraties over wat er toch allemaal mis ging.