Als je toch redelijk dicht bij Huis Ten Bosch woont, en dat doe ik, merk je echt wel tijdens zo’n NAVOTOP dat er iets heel erg belangrijks gaande is. In dat Huis maar eigenlijk in Den Haag overal en nergens. Voortdurend motorcalvacades, helikopters als overgrote muskieten cirkelend boven je huis, nerveuze politieagenten, schrille fluitjes van de Marchaussee die ineens kruispunten lamlegt en, daar keek ik echt van op, opgewonden kijkers die naar de regeringsleiders komen kijken op het Kruispunt Bezuidenhoutseweg/Laan van Nieuw-Oostindïe. Die leiders zitten in limousines maar worden voorafgegaan door pantserwagentjes en politie-agenten die moeten zorgen dat het aan te naderen kruisingsvlak vrij blijft van hinderlijk opdringende personen die hopen Trump te fotograferen of tenminste Merz of Macron. Liefst in de vorm van een selfie. Dat kan natuurlijk helemaal niet, bent u mal. Maar mensen die daarvoor van heinde en verre zijn gekomen denken dat écht. Ze maken er een uitje van, hebben zelfs handige klapstoeltjes bij zich, etenswaren en thermosflessen en ook wel sixpacks en zakken met chips want dit is een historisch evenement en daar wil je toch ergens wel bij zijn.
Ik zag nu ook de sjiekere bejaarden uit het Benoordenhout daartussen die zich verwaardigden Huize Boschzicht en vergelijkbare woonflatcomplexen tijdelijk te verlaten om deel te hebben een deze wereldgeschiedenis.. Zij bepalen zich er doorgaans toe in afwachting van opvallende gebeurtenissen vol dédain misprijzend rond te kijken, want er zijn toch heel wat corpulente personen in buikomspannende T-shirtjes die je normaal niet bij deze van hoge bomen ruisende Allee ziet. Zij dragen op deze shirts bijzondere opwekkende kreten mee waaronder de aanmoediging FUCK THE POPE. Zo hebben deze hooggeplaatste gepensioneerden iets om te becommentariëren. Dat werd dan ook, nodeloos luidkeels en heftig gearticuleerd gedaan met die tongval die zo kenmerkend is voor de rijksambtenaar boven schaal veertien. Het is weer verschrikkelijk duur geweest die TOP en het heeft knaken gekost dat het hoest. Wat bereikte men? Volgens Rutte is de Amerikaanse president Donald Trump “volledig gecommitteerd” aan artikel 5 van de NAVO. In dat artikel staat dat een aanval op één, aan aanval op allen is. Trump had daar dinsdag onderweg naar Nederland twijfel over gezaaid. Hij zei dat artikel 5 op meerdere manieren te interpreteren is. Daarover had men Trump kunnen ondervragen, al in dat regeringsvliegtuig Number One, want waar zat dan precies wat Trump betreft die mogelijkheid van verschillende uitlegkundes die onderling weer tegenstrijdige uitkomsten geven of kunnen geven. Maar nada. Trump liet gehinderd blijken dat het nu mooi was geweest. Hij was gecommitteerd. En daarmee uit. Volgende vraag.
Dat artikel 5 is geredigeerd met het oog op de Koude Oorlog uit de vijftiger jaren van de vorige eeuw. Toen waren de verhoudingen duidelijk: Rusland wilde geopolitiek de wereld onderwerpen aan het communistisch regime van de Sovjet-Unie (USSR). Dat wilde het door een politiek van militaire allianties met vazalstaten van Moskou die flink te lijden hadden gehad in de Tweede Wereldoorlog en nauwelijks op eigen kracht meer konden opkrabbelen. Dat wilde Het Kremlin niet met annexaties bereiken maar door constante dreigingen met zijn militaire strategische reserves. De kern van dat artikel 5 is gelegen in het zelfstandig naamwoord “äanval”. Dat betekende toen, in de in die tijd nog gangbare opvatting van “oorlog” als een door infanteristen massaal uitgevoerde geografische grensoverschrijding van territoir, een binnenvallen door geüniformeerde (grond)troepen via interstatelijk gedefinieerde grenzen tussen soevereine staten. Het ging om massale geweldpleging door mannen, eventueel op mechanisch-industriële schaal. Het ging altijd door fysieke verplaatsingen in gesloten gelederen eventueel voorafgegaan door verkennende infiltraties.
Als Trump het nu heeft over de veelduidigheid van het verbond dat in artikel 5 van het NAVOverdrag is aangegaan op basis van volkomen wederkerigheid, dan bedoelt hij dát binnenvallen (de geografische grensoverschrijding in massa), gevolgd door effectieve bezettingen door fysieke, spierkrachtelijk belichaamde, vijandelijke soldaten die uiterlijk ook kenbaar zijn naar uniform, opstelling en manoeuvres in groter verband. Want zo was het in 1914 gegaan en in 1939. Daarop reageert dat NAVOverdrag en daarover kan wellicht opnieuw in Den Haag gesproken worden: is het niet obsoleet en volkomen achterhaald door van deze massale grondbewegingen uit te gaan? Valt bijvoorbeeld digitaal “hacken” en digitale destabilisatie van het bancaire en monetaire verkeer, verstoring van de digitale snelwegen en aanvallen op informatiedragers niet evenzeer onder “aanvallen”? Ik zou dat zinvol vinden, maar daarover moet je met Trump niet spreken: die vindt dat hij duidelijk is geweest en wil alleen nog maar krachtiger aanzeggen dat alle verdomde Europese staten moeten voldoen aan de verdomde 5 procentsnorm BBP die Trump uit de kast heeft gehaald. En dat zal hij blijven doen. Ook in de naaste toekomst. Meermalen. Bij de NAVO-top in Den Haag zijn immers alle ogen steeds gericht geweest op Donald Trump. Zolang hij middelpunt is, is het goed. En staat hij gehinderd buiten de schijnwerperts, dan is het niet goed. Ik vind dat dat geen militair-strategische parameters zijn voor de heroverweging hoe de NAVO effectief te laten optreden in de zoveel besproken multipolaire wereld. En ik vind dat we evenmin uit de brand zijn, als we instemmen met Rutte dat de NAVO “dodelijk” (letal) moet zijn. Ik vind dat geen soort van doelstelling. Niet voor de NAVO. Wel voor een vernietigingskamp. Maar om die te voorkòmen richtte Het Westen de NAVO juist op. Daar was alle aanleiding voor, weet u nog?
De bijeenkomst is helemaal naar zijn wensen aangepast. Zo was bijvoorbeeld het programma flink ingekort. Maar wat is het doel van de Amerikaanse president in Den Haag? Trump hamert er al jaren op: NAVO-landen moeten meer geld uitgeven aan defensie. Dat lijkt nu echt te gaan gebeuren. De landen zullen ermee instemmen 3,5 procent van hun economie uit te geven aan harde militaire kosten, en nog eens 1,5 procent aan defensie-gerelateerde uitgaven. “Trump zal daar tevreden over zijn”, denkt Amerika-correspondent Erik Mouthaan. “Maar hij zal nog wel kritisch zijn dat alle landen tien jaar krijgen om die norm te bereiken. Hij wil dat ze sneller hun defensie-uitgaven opschroeven.” Amerika houdt zelf zijn defensiebudget op 3,4 procent van het bruto nationaal product. Dat vindt Trump genoeg. “Wij geven al zo lang geld uit, ik denk niet dat wij nog meer hoeven te betalen, maar alle andere NAVO-landen moeten dat wel.” Omdat de Amerikaanse economie zo groot is, besteedt de VS bijna 1000 miljard dollar aan defensie. Maar ja, deze defensie is gericht op het in standhouden van de USA universele hegemonie overal ter wereld. Zelfs zonder aanknopingspunt het het USA-territoir. Dan ben je dus als staat duur uit. Niemand sprak dat tegen. Maar de NAVO heeft die universele aspiraties niet. Nooit gehad óók. Als het Noord-Atlantisch Verdragsgebied maar veilig is. Daar ging het om in 1949. En op dat punt is het NAVOverdrag met de uitvoeringsarrangementen niet gewijzigd. Dus vergeleek Trump hier echt appels met peren. Dat wierp niemand hem tegen. Gek. Want het ligt zo voor de hand dat wel te doen. Als de USA wereldmacht wil, moet de USA dat zelf maar betalen. Het Avondland is met het eigen behoud al getroost. Maar niemand kwam er mee naar voren. Dus was het een geslaagde top. Aldus een glimmende Rutte. Maar dat was de vraag mijnerzijds niet. Wat voor nieuw strategisch doel wilde Trump de NAVO opsolferen? Dat was de vraag. Daar was die top voor. En daar heeft de top het wijselijk niet over gehad. Want wat Europa wil en moet willen is zelfbehoud. En dat interesseert de USA niet meer zo. Wat voor nieuwe strategische perspectieven zijn nu geopend en vastgesteld? En wat gaat de NAVO nu, aangezien de wereldverhoudingen gerepositioneerd zijn, voor opstellingen af jegens de nieuwe machtsblokken zoals de BRICSstaten? Is deze top nu echt alleen maar erop gericht om Trump in alle opzichten gelijk te geven? En voor hoelang? Is de NAVO alleen maar een willoos werktuig voor de persoon die in de oval room zit te Washington? Het lijkt er echt wel op.