De kritiek op Duitsland is niet van de lucht. Men gist dat dat mede daaraan te wijten is, dat de Bondsrepubliek er als de kippen bij was steeds als andere EU-staten de verplichtingen ingevolge van Verdrag van Lissabon niet nakwamen. In dit verband gelde weer, dat dit Verdrag geen nieuwe plichten invoerde en voorts dat het Verdrag de vorm had en heeft van een multilateraal verdrag, dat door alle lidstaten geratificeerd is bij goedkeuringswet.
Indien Duitsland zag aankomen dat het met de onherroepelijke afschaffing van de binnengrenscontroles, gelet op zijn grootte – bedenk dat Duitsland het grondgebied van de DDR erbij kreeg in 1989 en dat daar wel de westgrenzen maar niet de oostgrenzen waterdicht waren afgeschermd — problemen zou gaan krijgen met het vreemdelingentoezicht, dan had het bij het depot van ratificatie in Brussel al reserves kunnen maken of interpretatieve verklaringen kunnen afleggen.
Maar neen, het was juist Duitsland dat destijds op spoed bij alle lidstaten aandrong, veronderstellend dat het Verdrag van Lissabon geen nieuwigheden ten laste van de lidstaten introduceerde. Het bekritiseerde daarna vooral Griekenland en Italië wegens hun volkomen falende begrotingsdiscipline in het kader van het stabiliteitspact en hun obstructie bij het invoeren van FRONTEX, de commune Europese buitengrensbewaking. Een instituut dat vooronderstelde dat er een sluitend ICT-netwerk opgestart zou zijn waarin de commune vreemdelingenadministratie en de doorleiding naar een gemeenschappelijk burgerservicenummer daarvan optimaal zou zijn nadat de laatste ratificatie op het Verdrag van Lissabon een feit zou zijn.
Daarbij ontzag Berlijn zich niet alvast bij voorraad Portugal en Spanje nog te kapittelen omdat ze de daarvoor vereiste ICT-infrastructuur niet konden ophoesten. Dat bleek ook voor Roemenië, Polen, Hongarije en Bulgarije niet haalbaar binnen afzienbare tijd. Kortom: zolang dat niet tot een sluitende afhechting van de buitengrenzen leidt is elk geïntegreerd vreemdelingenbeleid op EU-niveau illusoir. Dat had Berlijn moeten bedenken voordat het met deze maatregelen zijn buurlanden overviel.
Nu het dat toch deed, is het rechtspolitiek beter dat Nederland zich bij de meeste maatregelen die Berlijn nu meent te moeten treffen gaaf aansluit, zij het dan met instemming van de Staten-Generaal. Want we bereiken thans een keerpunt in het immigratiebeleid op EU-niveau dat wellicht thans realistischer is dan Merkel beoogde met haar Wir Schaffen Das. Het is er verre van dat de EU-staten het terugname-systeem van Dublin gaaf kunnen revitaliseren, reeds omdat daar de BREXIT een hinderpaal bij zal blijken – denk aan de backstop bij de grenzen tussen Zuid-Ierland en Noord-Ierland die nog lang voor perikelen zal blijven zorgen nu de IRA weer weerbarstig dreigt te worden – en omdat de Ukraïne-oorlog de immigratie blijvend heeft gedesoriënteerd.
En dan moet Berlijn vooral denken aan de talloze illegalen die westwaarts zijn uitgereisd mét de Ukraïners die de situatie van het gewapend burgerconflict in hun land aangrepen om met een speciale verblijfstatus door te reizen naar de noordelijke staten. De beruchte veilige derdelanders die bij dat conflict toevallig in de Ukraïne, Georgië, Bessarabië en Teschen vertoefden en hun kans schoon zagen. De Ukraïnsche burgers, die van rechtswege toelating kregen tot de gemeenschappelijke EU-rechtsruimten gingen natuurlijk niet naar de mediterrane staten.
Ze gingen naar Duitsland – ze werden daar immers hartelijk welkom geheten – en vandaaruit naar Nederland en de OSLO-staten. Die gaan, als de oorlog escaleert in de aankomende winterperiode, echt niet vrijwillig terug als het nationale Ukraïnsche leger de linies niet langer gesloten weet te houden en elastische tergtrekking er niet in zit. In de periode 2014-2024 zijn er stomweg te veel vreemdelingen maar automatisch toegelaten tot de EU, zonder dat dat Brussel te verwijten valt.
Bijna alle mediterrane staten hebben de illegalen, die forum shoppend rondreisden, maar doorgewuifd naar het noorden. Daaronder maar weinig mensen die echt bescherming behoefden wegens persoonlijke vervolging of gevaarzetting — dat wisten de vreemdelingenadministraties verdomd goed. Ook Nederland heeft hier de toelating niet restrictief gegund, terwijl het dat stellig had kunnen doen. Je kunt nu niet volstaan met alle critici daarvan weg te zetten als rechtsextremisten. Hun zorgen over de integriteit van hun nationale collectieve sector zijn realistisch.
En zelfs Timmermans begint dat te erkennen, dus moet het hier gaan om onloochenbare feiten en prognoses. Deze Ukraïners zijn geïnviteerd en vervolgens gefaciliteerd, ook in private huishoudens met behoorlijke schadeloosstellingen voor de daar rechtmatig verblijvenden. Dat kan niet zomaar teruggedraaid worden. Een spoedwet zal in een overgangsrecht moeten voorzien met een eerbiedigingsprincipe dat nauwkeurig gedefinieerd moet worden. Dat zal nog hoofdbrekens genoeg kosten. Reeds omdat ambtelijk Nederland, dat daarbij de bewindspersonen behulpzaam moet zijn massaal in verzet is en blijft zonder dat het zulks ruiterlijk erkent.