Ik gaf aan dat eigenlijk terstond ná Prinsjesdag een nota vanwege de minister van migratie bij de volksvertegenwoordiging had moeten liggen, met een overzicht van de springende punten waarop zij de huidige Vreemdelingenwet-2000 zou willen wijzigen. Dan had de Tweede Kamer een idee gehad waaraan het kabinet denkt in dit verband. De punten hadden zo geformuleerd kunnen worden dat ze nog een ruime bandbreedte hebben. Men zou kunnen opperen dat concentratie van het vreemdelingenrecht bij één centrale rechtbank-afdeling een oogmerk is.
Met een apart procesrecht, waarbij hoger beroep en een burgerrechtelijk kort geding in deze zaken uitgesloten zijn. Maar dat wel in een rechtseenheidsvoorziening bij deze afdeling voorziet. Verder zou je daarin nadere uitwerking kunnen geven aan de civielrechtelijke aansprakelijkheid van hen, die illegale toegangsverschaffing begunstigen, zoals de vervoersmaatschappijen op risicodragende lijnen en de wijzen waarop deze verplicht kunnen worden tot terugleiding naar het land van herkomst. Je zou ook de verschillende conservatoire detentiemogelijkheden kunnen opsommen die je wil toevoegen aan het arsenaal van maatregelen en de interstatelijke samenwerking bij de uitzetting en terugreizen.
Ik gaf aan dat wetsontwerp-22735 daarin destijds in het algemeen deel van de memorie van toelichting voorzag. Er is nog meer dat tentatief aangeduid kan worden, als maatregelen om te bewerken dat illegalen niet onderduiken in de geduchte parallelle samenlevingen waarin ze niet traceerbaar meer zijn. Maar de minister koos ervoor om proefballonnen op te laten. Zoals die over de borden bij de AZC’s waarop zou moeten staan dat terugkeervoorbereiding een van de overheidstaken is. Dat is zo, geen twijfel over mogelijk, maar wat helpt het om daar via borden op te wijzen, gesteld al dat de illegaal ze zou lezen? De minister vroeg vervolgens in een kort briefje bij de Europese Commissie alvast om generieke derogatie van de EU-regelgeving inzake opvang bij immigratie en de uitzetting en terugleiding en een soort opt-out van de plichten bij de voortgezette opvang. Onraadzaam, omdat het immigratievraagstuk nog niet is opgedragen aan de Unie als eigenstandige taakstelling, óók niet via het Verdrag van Lissabon.
Maar wie toch om derogatie vraagt, schijnt redenen te hebben om anders te veronderstellen, een vooronderstelling waarin Brussel graag stijft. Je bereikt door zulk een verzoek dat je een precedent schept om die taak bij de Unie neer te leggen, want je schijnt redenen te hebben voor de werkhypothese dat Brussel aanspreekbaar is op een geïntegreerd vreemdelingenbeleid. Iets wat de ambtenarij inderdaad graag wil. Verder wist iedereen ten departemente verrekte goed dat Faber zo’n onraadzaam verzoek niet had moeten indienen bij de Commissie. Maar bij de Europese Raad. Of bij het Parlement dat te dezen kan besluiten dat het als mede-wetgever daarover zou kunnen besluiten te gáán, want het parlement kan dat wel degelijk aanhangig maken bij de Raad.
Niet, dat dat toe te juichen zou zijn, maar het is juridisch een optie. Vermoedelijk heeft niemand bij het departement Faber geraden de redactie te veranderen en ook niet om zelf de brief aan de juiste instantie te zenden. Zodat Faber weer eens een flater sloeg. De Commissie voert uit. Maar de Raad en het Parlement gaan over Europese wetsbesluiten. Faber wilde nu voor alsdan kennelijk bij voorraad daar derogatie op, mochten ze het opvangtraject betreffen en eventueel de toelating zelf. Zo had dat dat wel degelijk netjes geformuleerd kunnen en moeten worden. Dan was Faber uit de wind gebleven. Terwijl nu hoon haar deel is.
In een inleidende verkennende nota op het voorziene wetsontwerp – of dat nu een crisisontwerp is of niet – had dat probleem, die verhouding tot de Brusselse competenties zoals de minister die kennelijk ziet, verder uiteengezet kunnen worden. En hoe ze hier haar interne armslag alvast wil voorbehouden, bijvoorbeeld zoals Duitsland dat ineens kennelijk ook deed. Maar ook de volksvertegenwoordigers streven niet langer meer naar gemeen overleg. Ze willen dat het kabinet valt over dit soort bananenschillen. Liefst voor Kerstmis. En dan kijken of er toch weer electoraal te scoren valt bij Kamerontbinding gevolgd door nieuwe verkiezingen. En zonder Faber.