Onmiskenbaar is het machtige Rijk van Het Midden op dit moment bezig met arglistige handelscommerciële expansie in Azië, Afrika en Zuid-Amerika. Het valt niet makkelijk deze politiek van verholen diepte-investeringen via multinationale holdings en werkmaatschappijen niet te zien als patroon van voorbereidingshandelingen tot territoriale rechtsmachtclaims, juist omdat op het eerste gezicht aan die investeringen geen perspectief verbonden is van winst op middellange termijn. Ik denk aan de talloze investeringen in nutsinstellingen door geheel Afrika waarbij Chinese bedrijven in onderlinge samenwerking actief opereren op terreinen die in westerse ogen specifiek voorbehouden zouden moeten zijn aan staatsorganen. Daarbij speelt een typisch westerse definitie van de interne soevereiniteit een rol.
De Engelse Rozenoorlogen, het litteraire stokpaardje van Churchill
Ik denk aan investeringen in het openbaar lager onderwijs, de algemene gezondheidszorg, mede omvattend de opvang en verpleging van bejaarden, de investeringen in irrigatiewerken en spoorverbindingen. Opvallend is dat de kring van die investeringen ruim is, maar dat het opgeleverde vaak in westerse ogen krakkemikkig is, niet echt beantwoordt aan modernere maatstaven en op middellange termijn al zo sleets zal blijken dat aanpassingen om de efficiëntie op te voeren kostbaarder zullen blijken dan totale afbraak of verwijdering van het reeds aangebrachte. De Wereldgezondheidsorganisatie heeft haar zorg er bijvoorbeeld al meerdere malen over uitgesproken over de in elkaar geflanste medische voorzieningen in Kenia, Nigeria, Uganda en ook over de spoorwegverbindingen in West-Afrikaanse staten, allemaal gefinancierd door Beijing.
Uiteraard zijn de nationale regeringen met deze interventies vanwege zulk een VN-orgaan niet echt blij. Ze vinden het een ongeoorloofde inmenging van de VN in hun interne staatkunde, en verder: Het Westen zelf doet op dit terrein immers helemaal niets? Het heeft makkelijk praten, dat aldus kennelijk Beijng bezig is om zijn jurisdictieclaims te consolideren met onuitgesproken geopolitieke doelen. Maar het laat verder deze staten eenvoudigweg barsten. En bovendien: is dit optreden eigenlijk wel gelegen het schimmig mandaat van de Wereldgezondheidsorganisatie? Wat gaat het die organisatie aan dat de daken van deze ziekenhuizen niet tropenbestendig zijn en niet opgewassen tegen de enorme, helaas zeer periodieke watervallen hemelwater die dit donkere continent rondom de equator plegen te teisteren — in steeds toenemende mate, wederom door toedoen van dat Westen dat maar niet los wil komen met adequate korte termijn uitvoeringsbeslissingen om de desastreuze gevolgen tegen te gaan van de klimaatveranderingen. Beijing doet tenminste wat en dat het winstbejag niet aanstonds overduidelijk is, valt alleen maar te prijzen.
De EU zou natuurlijk kunnen proberen te komen als supranationale rechtsorganisatie te komen tot een geopolitieke verklaring betreffende de rechtsmachtkringen op deze steeds kleiner wordende planeet. Maar dan zou de EU dat moeten doen in een rechtsvaststellende verklaring jegens alle staten: erga omnes, ook jegens de staten die zich nog niet tot enig geopolitiek massief verklaard hebben, de bekende non allied or non-alligned states zoals destijds verenigd onder de paraplu van de verklaring van Bandung in 1956. En dus niet alléén of overduidelijk voornamelijk gericht tegen Beijing. De EU zou precies de eigen handelscommerciële positie moeten markeren in deze sterk veranderende transitionele wereld.
Zou deze vrijhandelsassociatie dat eigenlijk wel kunnen? Zou het zich bijvoorbeeld los kunnen maken van de nog steeds overduidelijke transatlantische bindingen met de Angelsaksische wereld? Daarbij zou de voltooiing van de BREXIT in Groot-Brittannië echt wel een gunstig ankerpunt kunnen zijn. Boris Johnson heeft immers gepretendeerd dat hij de wending wil maken die Winston Churchill destijds bepleitte voor zijn Imperium in zijn litterair magistrale magnum opus A History of the English- Speaking Peoples. De oude politicus schreef het in zijn periode dat hij volledig op zijn retour leek, in de sombere dertiger jaren, toen hij ook met medicaties niet vrij kon komen van zijn manische depressies. Hij vreesde politiek aan het eind van zijn overigens niet erg beste Latijn te zijn.
Churchill trachtte te komen tot een repositionering van het Angelsaksische taalmassief als geopolitieke macht. Een jurisdictieblok. Als poging daartoe is het uitzonderlijk geweest van verhaalstructuur en zeggingskracht. Maar het middel bleek absoluut ondeugdelijk: de taal bleek niet een medium te zijn voor een Goede Boodschap, een bovenzinnelijk Evangelie, maar een niet erg overtuigend pleidooi voor de oude predominantie van good old Brittain als koloniale macht. Daar kon de oude baas zich toch niet van losmaken. En de vraag blijft: is er in Europa wel enig gezaghebbend politicus die in dit opzicht zich namens het Avondland tot het wereldforum zou kunnen wenden met een gelijke poging zónder die imperialistische na- of bijsmaak? Ik zie het Scholz niet doen. En Macron ook niet. Laat staan Rutte. En die is toch historicus van academische herkomst. Dat moet je er bij Rutte de laatste tijd steeds bijzeggen. Dat is niet best.