Wilders werkt nu langzaam toe naar een wetgevingsplanning, waarin het niet noodzakelijk is om te komen met een Algemene Maatregel van Bestuur (AMVB) om een crisissituatie in de greep te krijgen. Dus gaat Wilders afzien van de veelbesproken crisisnoodwet ex artikel 111 van de huidige Vreemdelingenwet. Een noodwet die al in werking kan treden bij besluit van de minister-president. Het is een aanmerkelijke koerswijziging. Want eerder investeerde Wilders zijn totale politieke prestige in die AMVB, die immers kan werken zonder instemming van en gemeen overleg met de Staten-Generaal.
Wilders gaf aan dat hij niet veronderstelde ooit dekking te krijgen voor wijziging in het asielbeleid vanwege de Eerste Kamer, waar de regeringscoalitie geen meerderheid aan senatoren zal kunnen vinden. Een wijziging waarvoor hij een wettelijke grondslag nodig heeft. De Eerste Kamer gaf ook bij motie aan dat zij niet voelt voor zo’n wijziging. Dus is er niet veel veranderd. Toch gaat Wilders overstag: een spoedwet is óók goed. Terwijl Faber daarentegen al haar kaarten had gezet op die crisiswet bij AMVB. Zo staat ze wéér in haar hemd. Het gebeurt en passant. Het toont het isolement aan van de bewindspersoon. Want ook de aanvraag voor een derogatie op het – niet bestaande – Europese asiel- en immigratiebeleid hoeft ineens evenmin meer.
Het plan immers voor een Nederlandse opt-out op het Europese asielbeleid beperkt zich vooralsnog tot de verzoekbrief die vorige maand naar de Europese Commissie is verstuurd. De prioriteiten van het kabinet liggen “wat ons betreft echt op andere dingen”, zei premier Dick Schoof dinsdag. Ruim een maand geleden stuurde asielminister Marjolein Faber met enige bombarie een brief naar de Europese Commissie waarin ze aangaf dat Nederland een opt-out wil. Maar het is niet de Europese Commissie die zo’n uitzondering op Europees (asiel)beleid geeft; alle EU-landen moeten Nederland dat unaniem gunnen. Daarbij moet er sprake zijn van een verdragswijziging en dat staat voorlopig niet op de planning. Zo’n uitzondering is mogelijk voor één lidstaat. Maar dan moet je dat vragen aan de Europese Raad. Aan de regeringsleiders van de lidstaten. Ik gaf al aan, dat Fabers ambtenaren moeten hebben geweten dat ze haar brief verkeerd adresseerde. Ze lieten haar gaan. Symptomatisch voor het steeds duidelijker wordende massieve ambtelijke verzet tegen ’s ministers voornemens. De vierde macht frustreert het regeren. Omdat ze de minister illegitiem vindt. Zo moet het echt niet in een parlementaire democratie. Maar iedereen staat er bij en kijkt ernaar.
Het was dan ook vooral alleen maar een signaal dat Nederland wilde afgeven, bevestigde premier Schoof ineens dinsdag tijdens een debat over de Europese top later deze week. Daar is het kabinet wat hem betreft “altijd helder over geweest”. De brief werd ook expres naar de Europese Commissie gestuurd, ondanks dat deze niet over een opt-out beslist. Volgens Schoof was er “bewust gekozen voor degene die hem mocht ontvangen”, omdat Nederland slechts deze wens wilde uitspreken. Het was dus, aldus deze regeringsleider, een welberaamde strategie. Wie gelooft dat nog? Dat vraag ik u af.
Het kabinet gaat ook niet om een verdragswijziging vragen, waardoor de EU-landen het verzoek van Nederland überhaupt niet in overweging kunnen nemen. Een zelfstandige verdragswijziging is ook “nooit de bedoeling geweest”, stelde Schoof. En ook dat is toch ineens een geheel nieuw gezichtspunt, zou ik zeggen. “De prioriteit ligt wat ons betreft echt op andere dingen.” Dat is dan de eerste keer dat Schoof dat zegt. Zomaar, en marge van een debat.
Eerder zei de premier nog dat het kabinet zich aan het beraden was of er een verdragswijziging aangevraagd zou worden. Dat lijkt nu dus, zonder dat dat verder gemotiveerd wordt, van de baan. De opt-out was een van de opvallende punten uit het regeerakkoord van coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB. Maar het plan leek bij voorbaat al vooral een symbolische waarde te hebben. Faber benadrukte dat het om een “proces van de lange adem ging”, hoewel het plan volgens de minister niet kansloos was.
Faber probeerde vorige week tijdens een bezoek aan Luxemburg haar ambtgenoten achter een eventuele opt-out voor Nederland te krijgen. Maar de minister kreeg daarin weinig steun. Meerdere leiders gaven aan dat dit onwenselijk is en dat ze willen inzetten op de gezamenlijke plannen die de Europese landen eerder dit jaar hebben kortgesloten. Alleen Hongarije gaf vlak na de brief van Faber aan ook wel een opt-out op het gebied van asiel te willen. Den Haag gaat dus samen met Boedapest. Een merkwaardige intrige die zich daar ontrolt. Waar moet dat heen? Bedenk dat Berlijn heibel heeft met Boedapest en dat Den Haag Berlijn nodig heeft als de immigratie ingedamd moet worden.