Tijdens de veiligheidsconferentie van München op 10 februari 2007 hield de Russische president, Vladimir Poetin, een toespraak. De veiligheidsconferentie van München (Engels: Munich Security Conference – Duits: Münchner Sicherheitskonferenz) is een jaarlijkse conferentie over internationaal veiligheidsbeleid die sinds 1963 wordt gehouden in München, in de Duitse deelstaat Beieren. Vroegere benamingen zijn Wehrkundetagung en Münchner Konferenz für Sicherheitspolitik. We moeten aannemen dat het hier om een volstrekt private aangelegenheid gaat, georganiseerd door non-gouvernementele groepen die geld te veel hebben en deze fondsen willen aanwenden voor idealistische en transcendente bijeenkomsten. Alle gangbare officiële media benadrukken dat keer op keer. Dus gelooft niemand dat. Het is een mediaspektakel. Waarbij politieke partijen en groepen pressie uitoefenen en ballonnetjes oplaten. Eens kijken hoe staten of mogendheden reageren.
Het is ’s werelds grootste bijeenkomst in zijn soort. De Veiligheidsconferentie van München is het belangrijkste onafhankelijke forum geworden voor de uitwisseling van standpunten door besluitvormers van het internationale veiligheidsbeleid. Elk jaar brengt ze ongeveer 350 senior figuren uit meer dan 70 landen over de hele wereld samen, die een intensief debat aangaan over huidige en toekomstige veiligheidsuitdagingen. De lijst van aanwezigen omvat staatshoofden, regeringsleiders, leden van niet-gouvernementele en internationale organisaties, ministers, parlementsleden, hooggeplaatste vertegenwoordigers van de strijdkrachten, de wetenschap, het maatschappelijk middenveld, evenals het bedrijfsleven en de media.
De conferentie wordt jaarlijks in februari gehouden. De vaste locatie is het Hotel Bayerischer Hof. De organisator is de stichting Stiftung Münchner Sicherheitskonferenz gGmbH. In 2007 stemde Putin als regeringsleider en Russische president aan, ter bepaling van Ruslands positie in een multipolaire, dus chaotische en onoverzichtelijke wereld. Deze speech bracht belangrijke punten tot uitdrukking van de toekomstige politiek van Rusland, gedreven door Poetin. Poetin bekritiseerde wat hij de ‘monopolistische dominantie’ van de Verenigde Staten in mondiale betrekkingen noemde,[en het ‘bijna ongebreidelde hypergebruik van geweld in internationale betrekkingen’.
Putins toespraak werd, vooral in Rusland, bekend als de toespraak in München. De toespraak sloot aan bij het in de vorige Blog gemelde historisch narratief. Putin zei dat alle naties hun verhaal hadden. Maar dat hij nu wilde doen weten wat Rusland ervan dacht. Putin kon zich voorstellen dat niet iedereen met dat beeld akkoord ging. Maar dat het ook ging om een basisappreciatie van de Russen. Hij zei dat het resultaat van een dergelijke westerse dominantie was dat niemand zich veilig voelde, ‘omdat niemand kan voelen dat het internationale recht als een stenen muur is die hen zal beschermen. Natuurlijk stimuleert zo’n beleid een wapenwedloop’ Poetin citeerde een toespraak uit 1990 van Manfred Wörner om zijn standpunt te ondersteunen dat de NAVO beloofde niet uit te breiden naar nieuwe landen in Oost-Europa: ‘Wörner zei destijds: “het feit dat we bereid zijn geen NAVO-leger buiten Duits grondgebied te plaatsen, geeft de Sovjet-Unie een stevige veiligheidsgarantie.” Waar zijn deze garanties?’ Dat thema heeft Putin consequent herhaald sedertdien.
Putin verzette zich publiekelijk tegen plannen voor het Amerikaanse raketschild in Europa, en presenteerde de Amerikaanse president, George W. Bush, op 7 juni 2007 een tegenvoorstel dat werd afgewezen. Rusland schortte op 11 december 2007 zijn deelname aan het Verdrag inzake conventionele strijdkrachten in Europa op, omdat er zeven jaren waren verstreken en er slechts vier staten waren die het document hadden geratificeerd, waaronder de Russische Federatie. In een reactie noemde NAVO-secretaris Jaap de Hoop Scheffer het ’teleurstellend en niet behulpzaam’. Een dooddoener, van een NAVO-chef te verwachten. Zo’n chef weet wie zijn boterham smeert. De maanden na de toespraak in München werden gekenmerkt door spanningen en een golf van retoriek aan beide kanten van de Atlantische Oceaan, hoewel zowel Russische als Amerikaanse functionarissen het idee van een nieuwe Koude Oorlog ontkenden.
The Polish Institute of International Affairs (PISM) beschreef Putins citaat uit de toespraak van Manfred Wörner als een gebrek aan de juiste context, en verklaarde dat de toespraak van Wörner ‘in feite alleen betrekking had op het niet inzetten van NAVO-troepen op Oost-Duits grondgebied na de hereniging [met West-Duitsland]’. Verder dateerde het citaat van Wörner uit 1990, terwijl Poetin in zijn speech zei dat deze ‘garanties’ waren gegeven na de ontbinding van het Warschaupact in 1991. Poetin hield later andere toespraken die het vervolg op de toespraak in München werden genoemd, waaronder: De in 2013 gehouden Valdai-toespraak van Vladimir Poetin in Sotsji op 19 september 2013 waarbij Putin weer zei dat dit de Russische zienswijze blijft; De toespraak op de Krim van Vladimir Poetin voor de Federale Vergadering van Rusland op 18 maart 2014; wederom De Valdai-toespraak van Vladimir Poetin 2014 in Sotsji op 24 oktober 2014 en tot slot de indringende Toespraak van de Algemene Vergadering van de VN in New York, 28 september 2015: ‘Ik word dringend verzocht degenen die deze situatie hebben veroorzaakt te vragen: realiseer je je nu tenminste wat je hebt gedaan?’ Een retorische vraag. Uiteraard. Putin had raar op gekeken als de USA zou hebben gezegd dat ze zich dat te Washington realiseerden.