Het kabinet is het eens over een nieuw asielbeleid na wekenlange discussie over de omstreden noodwet. Het wil vooral inzetten op het beperken van de instroom van asielzoekers. Maar deze maatregelen hebben daar waarschijnlijk weinig effect op, zeggen sommige experts. Deze zijn echter afkomstig uit gremia die tóch al gekant waren tegen iedere fundamentele beleidswijziging in het Nederlandse vreemdelingenbeleid.
Veel hoogleraren immigratierecht, universitaire docenten asielbeleid en vreemdelingenadvocaten of vertegenwoordigers van non-gouvernementele organisaties zoals Vluchtelingenwerk Nederland, Amnesty International of OXFAM/NOVIB. Voor hen in het huidige vreemdelingenbeleid bron van vele subsidies, zowel op nationaal als op supranationaal niveau. Het gaat hier om een van de vele verdienmodellen gebaseerd op secundaire financiering ten laste van de publieke kas.
Opmerkelijk is dat dat nieuwe beleid de resultante is van een voortgezet intens coalitieberaad door Schoof als premier gevoerd met de vier regeringsfracties in de Tweede Kamer: VVD, NSC, BBB en PVV. Daarbij staat en stond Faber als minister van migratie buitenspel. Dat gaf ze ook toe. Ze kreeg de beleidsdoeleinden gedicteerd. Daarmede is haar politieke rol als beleidsbepalend verantwoordelijk portefeuillehoudster tot vrijwel nihil gereduceerd.
En aldus blijkt ook dat de bewindspersonen andermaal in dit kabinet willoze werktuigen zijn van hun fracties waardoor ze gesteund zouden moeten worden. Er blijft dus niets over van de aanmatiging dat dit kabinet extraparlementair van strekking is. Het kabinet voert een akkoord van de regeringsfracties uit, alleen willen die nog niet van een klassiek regeerakkoord spreken. Een resultaatsverbintenis tussen de fracties onderling dat de ministers moeten uitvoeren op basis van het steeds bij te stellen coalitieberaad.
De asielnoodwet, waarmee het parlement zou worden omzeild, is ook van tafel. In plaats daarvan hebben de regeringspartijen PVV, VVD, NSC en BBB andere plannen uit het regeerakkoord verzameld en deze samengebracht in een nieuw maatregelenpakket. Daarbij zitten ook een aantal nieuwe maatregelen. Het kabinet stemde vrijdag in met de plannen. Dat betekent dat tijdelijk de formatiebesprekingen werden hervat en dat andere klemtonen werden aangebracht naar financiële afhechting, beoogde doelen en inzet van personele en logistieke aard. Schoof had daarbij de leiding op het Catshuis en dat brengt hem wat meer naar de positie, staatsrechtelijk, van regeringsleider.
In die plannen staat onder meer dat asielvergunningen nog maar drie jaar geldig zijn en de spreidingswet nog dit jaar wordt ingetrokken. Daarnaast vallen meerderjarige kinderen en ongetrouwde partners niet meer onder de gezinsleden die mogen nareizen. Een van de nieuwe maatregelen is het steeds weer diplomatiek sonderen en actief inspecteren of bepaalde gebieden in Syrië veilig kunnen worden verklaard. Uiteindelijk moeten al deze maatregelen ervoor zorgen dat er minder mensen asiel aanvragen (en krijgen) in Nederland.
Het nieuwe pakket zegt niets over het uitzettingsbeleid noch over de reductie bij wet in formele zin van de rechtsmacht van de onafhankelijke Nederlands rechter in vreemdelingenzaken. Die rechter blijft toelating en uitzetting in ieder detail bepalen via steeds principiëlere en dogmatischer jurisprudentie waarin die rechter van de staatsimmuniteit te dezen gehakt maakt. En daar zit nu echt de kneep.
Die burgerlijke rechter blijft uiteindelijk onverkort in staat – meestal in kort geding — om in allerlei verdragen allerlei plichten tot onvoorwaardelijke toelating te lezen en tevens onoverkomelijke beletselen tot verwijdering, zelfs van documentloze illegalen wier asielrelaas overduidelijk bedrog is. En zulks terwijl dat nimmer de bedoeling was van de hoge verdragsluitende partijen, de soevereine staten, die deze verdragen ooit ratificeerden. Zolang die rechterlijke aanmatiging niet bij wet in formele zin beteugeld is zal deze beleidswijziging in het vreemdelingenrecht een chimère blijven. Nederland zal het land van beloften blijven voor allen die de belast en beladen herwaarts trekken ten laste van de publieke middelen. Ik ga dat verder toelichten.