Matthias Erzberger
De Keizer heeft uiteindelijk zijn asielverzoek ingediend buiten zijn trein. Via een rijkstelegram, gericht aan de Koningin der Nederlanden. Daarna reed zijn trein, die enige kilometers verderop stond te stomen, nog op Belgisch grondgebied, naar het tweede perron in Eijsden. Hem reden, per automobiel, tal van Nederlandse autoriteiten tegenmoet. Die waren kennelijk direct bij de hand. Wilhelm begroette hen. Zij lieten hem instijgen. Wilhelm ging naar de restauratiewagen. Daar liet hij de gordijntjes zakken voor de vensters.
Want er was nogal wat volk gekomen, om hem uit te jouwen. Wilhelm kreeg asiel. De trein vertrok, nu via een ander traject, over Venlo naar Maarn. Daar stonden weer auto’s klaar en hem en zijn gevolg naar het kasteel te brengen van Graaf Godard Bentinck die gastheer zou zijn. De Keizer wreef zich, toen de wagen dreunend over de ophaalbrug van het kasteel reed, de handen en sprak: “En nu, een kop goede, echte, Engelse thee”. Bentinck gaf later toe, dat hij een meer betekenisvolle verklaring had verwacht van een man die vier jaar de wereld in de ene na de andere rampspoed had gestort.
De wapenstilstand werd vervolgens op elf november om elf over elf getekend. In Compiègne. De stukken waren in de ochtend al klaar. Maar Foch begreep niet, dat de Duitsers een zwaarlijvig, ietwat pafferig, zwetend, katholiek mannetje hadden gestuurd die er uit zag als een handelsreiziger die een cognossement verrotte zuidvruchten trachtte te slijten op het ladingsmanifest. Hij had een telegram ingezien, waarin dit mannetje, Erzberger genaamd, gemachtigd werd tot parafering. Dat telegram was getekend door Reichskanzler SCHLUSS. Foch dacht: wie is nu die Schluss weer? Klopt dit wel?
Foch had immers meegemaakt dat aan Duitse zijde de kanseliers wel héél vaak wisselden. Als deze Schluss nu een Sovjet-commissaris was van een raad van volksgevolmachtigden, zoals Trotski dat in Rusland was, dan zouden de geallieerden echt geen zaken met zo iemand willen doen. Foch had eerst Michaëlis gekend als kanselier, toen een Von Hertling, daarna een Van Baden, daarop weer iemand die Ebert heette. In Berlijn was het een chaos. Wellicht had een politbureau namens Lenin de macht gegrepen.
De grote vier in Versailles 1919
Dat was weer een hele uitzoekerij, want in Spa wisten ze óók niet wie die Schluss was. Als de militairen daar een telegram afsloten deden ze dat traditioneel met de termen: ENDE DER DEPÊCHE. Later kwam uit dat de ex-zadelmaker Friedrich Ebert, fractievoorzitter van de socialistische Rijksdagpartij, het kanselierschap had overgenomen van Van Baden. Ebert had het machtigingstelegram opgesteld. Inconstitutioneel, weliswaar, maar de geallieerden vonden dat zij de Duitse Rijksconstitutie niet hoefden toe te passen in Compiègne. Kennelijk waren er in Berlijn geen bezwaren tegen deze machtiging, gaf Spa door. Dus zo moest het dan maar.
Erzberger, staande, tekende om elf over elf. Foch, eveneens staande, zette ook zijn krabbel. Toen duurde het nog even voordat men een Franse bugelspeler had opgetrommeld. Die hief het klagend, droef dompig signaal aan: Cessez le feu et retardez. Staakt het vuren en trekt terug. Het werd links en rechts traagzaam overgenomen door de linies tot de Noordzee en Bazel.
De wapenstilstand raakte Nederland niet rechtstreeks. Het heeft de elfde van de elfde nooit anders gevierd dan de dag, waarop met Carnaval de eerste zitting is van de nieuwe Raad van Elf. Maar wellicht is dat toch nog de beste herdenking van de dwaasheid die de mensheid zich op die dag weer berokkende.