We krijgen nu dus voor de komende jaren de behoefte aan opvangplaatsen, met bijbehorende ondersteuningsvoorzieningen, voor ten minste 93.000 derdelanders náást een traject voor Ukraïners die in ieder geval nauwelijks meer teruggestuurd kunnen worden naar hun plaats van herkomst. En dat, omdat Het Kremlin ze zal beschouwen als Westerse land- en hoogverraders, vijfde colonnisten of cryptofascisten, vijanden van Moedertje Rusland. Daarbij zitten personen die vermoedelijk helemaal geen Ukraïners zijn. Nooit geweest ook.
Maar opportunisten, van Russische herkomst uit het Donjetsbekken, die de ongedachte kans grepen om bij de massale influx die opgang kwam nadat de krijgskansen voor de Ukraïne zelf definitief keerden direct door te reizen naar het land dat de naam heeft voortreffelijke opvang te bieden. Daarnaast de asielzoekers uit de andere staten die risicogebieden kunnen heten, zoals vrijwel elk Centraal-Afrikaans land, het Midden-Oosten, delen van Azië in het Verre Oosten, allen met een ander vluchtrelaas. Het aantal asielzoekers uit die regio dat naar Nederland komt, blijft dit jaar vermoedelijk onverminderd hoog.
Als er geen maatregelen worden genomen, komt het totale aantal asielverzoeken uit tussen de 49.800 en 78.500. Het aantal benodigde opvangplekken zal daarom ook verder toenemen. Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers verwacht dat dat er volgend jaar januari 97.500 opvangplekken nodig zijn. Op dit moment wordt onderdak geboden aan bijna 69.000 mensen. Het overgrote deel daarvan beweert asielzoeker te zijn. Maar er zitten ook nog zo’n 18.500 statushouders (mensen die al een tijdelijke, al dan niet generieke verblijfsvergunning hebben gekregen) in de gedeconcentreerde opvang.
Er zijn steeds meer bedden nodig. Verder zijn er ruimtelijke problemen, omdat deze statushouders naar verwachting ook de komende jaren moeilijk doorstromen naar een eigen woning. Ook verwacht het demissionaire kabinet dat het aantal asielzoekers dat naar Nederland komt, niet gaat afnemen. De totale asielinstroom van dit jaar wordt tussen 49.800 en 78.500 geschat. Dit is inclusief herhaalde aanvragen en verzoeken van nareizende familieleden, de beruchte secundaire en tertiaire migranten. Om die redenen kan het aantal benodigde bedden in 2026 oplopen tot 133.500.
Als deze verwachting uitkomt, zullen gemeenten tegen die tijd achter de feiten aanlopen. Geen faciliteiten voor deze opvang. Dat aantal blijft leidend. In de spreidingswet is opgenomen dat deze opdracht tussendoor alleen gewijzigd kan worden als er sprake is van een (nieuwe) oorlog of natuurramp.
Het is op dit moment nog steeds onverminderd druk in de opvang. Er verblijven al weken te veel asielzoekers in het aanmeldcentrum bij Ter Apel. Daar is maar plek voor tweeduizend. Elke keer als dit aantal overschreden wordt, moet het Rijk een boete betalen aan de gemeente. Na dertig keer staat de teller inmiddels op 450.000 euro. Belastinggeld. Het is volgens demissionair staatssecretaris Eric van der Burg dan ook “geen vijf voor twaalf, maar één voor twaalf”. De bewindsman denkt dat het tekort aan opvangplekken de komende weken kan oplopen van 1.000 tot 3.500.
De spreidingswet biedt nog geen verlichting. Want de gemeenten zitten nog in de beginfase van de uitvoering. Ze hebben tot november de tijd om een plan te maken. Maar er zullen zich overmachts- en noodtoestand situaties voordoen. Dan vallen woonruimtevorderingen ten laste van particulieren niet uit te sluiten. Bijvoorbeeld door totale verstoring van de opvang door rellen, opstanden op de centra of baldadigheden van uitgeprocedeerden. Op zeker. Pas volgend jaar zullen er als het goed is extra asielzoekerscentra bij komen.