De USA begon echter haar kont tegen de krib te gooien na 1997. Ze wilde eigenlijk toch dat Permanente Internationale Strafhof op quasi-universele grondslag niet. De rechtsmachtbasis ervan zou per definitie altijd zijn dat de te vervolgen persoon aanwezig zou zijn op het territoir van een staat die de rechtsmachtkring van het Hof zou hebben erkend door ratificatie. De Volksrepubliek China had na 1995 overduidelijk doen blijken dat zij niet tot deze statenfamilie zou gaan behoren. Toegelicht had ze dat niet. Maar het was duidelijk dat ze duchtte dat het Hof een westers middel zou worden om zich te gaan bemoeien met zaken die Beijing zuiver van binnenlandse aard oordeelde. Veel was ruchtbaar geworden over de genocides die in het ontzagwekkende land hadden plaats gehad tijdens de “Grote Sprong Voorwaarts” en de “Culturele Revolutie” van de grote leider Mao. En verder was in New York ook volkomen duidelijk geworden dat Pol Pot zijn vredesregelingen ook niet helemáál onberispelijk tot stand had weten te brengen en dat hij hulp van zijn kameraden uit de Chinese volksgelederen had gehad.
De USA realiseerde zich dat het Hof uit zou gaan van een sterke relativering van militaire immuniteiten ook bij in gesloten gelederen oprukkende en bezettende VN-vredesmissies die niet helemaal volgens planning en doelstelling waren verlopen. Daar had USA-optreden in het Midden-Oosten ook mee te maken gehad. Washington realiseerde zich eens te meer dat het de grootste extraterritoriaal optredende troepenmachten op de been had van alle Charterpartijen. Het duchtte dat the plea of superior order bij het Hof zodanig gereduceerd zou worden als strafuitsluitingsgrond, dat de interne hiërarchie van haar troepenafdelingen daardoor aanmerkelijk verstoord zou kunnen worden door rechters, die geenszins sympathiek stonden tegenover de rechtsopvattingen van de Angelsaksen dienaangaande. Het organiseerde begin 1998 diverse samenkomsten van de NAVO te Brussel. Om deze verdragsorganisatie te dien aanzien tot één coherent standpunt bewegen.
Dat bleek onhaalbaar. De Europese Unie sympathiseerde tegen het einde van het tweede millennium zelfs grotelijks met de idee van de oprichting van het Hof. Zij besloot als organisatie zelfstandig de voorgestelde rechtsmachtkring van het Hof te aanvaarden. Daarin kon een zekere reactie gezien worden tegenover het unilateralisme dat in Washington zich van de gemoederen weer meester maakte ook al had de USA vanaf 1945 constructief bijgedragen aan de gedachte dat er een universeel zelfstraffend Hof zou moeten komen. Het deparafeerde daarom later de handtekening van de President Bill Clinton die deze kort voor zijn aftreden nog had gezet onder de Final Act van het Statuut van Rome. Kortom: kennelijk waren geopolitieke verhoudingen krachtig aan het verschuiven. Vermoedelijk overwoog Washington toen al militair ingrijpen in het Midden-Oosten ter beteugeling van de Russen die ook daar infiltreerden en ter veiligstelling van de olievoorraden. Het ging het Hof tegenwerken. Met als hoogtepunt later de wet die de President bij voorraad de macht gaf om militair in te grijpen mocht het eenmaal zetelend Hof het in zijn hoofd halen om USA-militairen te dagvaarden als beschuldigden. De The Hague Invasion Act. Aldus werd deze wet in de wandelgangen grijnzend genoemd.
De Hollanders moesten het echt goed in het snotje houden. Gods Own Country zou ze mores leren. Het is, terugkijkend, met de beelden van de op 21 december 2022 in het achterhoofd van de juichende en applaudisserende congresleden in het achterhoofd, niet goed meer voor te stellen. Bij de slotzitting van 1998 te Rome was overduidelijk: het Hof zal de doorzettingsmacht van Washington moeten missen. Maar is dat nu nog steeds zo? Gelet op Zelensky’s berechtings-eis, onmiddellijk na de wapenstilstand te effectueren? Het Hof is nu een zelfstandige verdragsorganisatie, los van het Charter. Een zwakke. Afhankelijk van de nukken van het Witte Huis. Het zocht zijn werkterrein daarom vooral daar waar Washington dat toeliet. Centraal Afrika. Het probeert wel de kring te verwijden. Maar niet met succes.
Hoe zal het uitvoering kunnen geven aan een dergelijke eis als Washington deze zwakke organisatie niet helpt? De Europese Unie zal het niet doen. Het zou stellig buiten haar mandaat liggen. De Vergadering van de staten die de rechtskring van het Hof erkenden door ratificatie, de Assembly of States Parties zou, ik zei het al, het Hof op Ad Hoc basis kunnen aanwijzen ter implementatie van deze eis. Het kan bepalen dat daarbij Zelensky en de zijnen niets te duchten hebben. Dat zou de vergadering wellicht doen als de Ukraïners als militaire overwinnaars uit de onzalige strijd naar voren treden. Dat zal niet het geval zijn. Rusland heeft nog niet alle krachten ontplooid. Doet het dat wel, dan is het Armageddon niet te lokaliseren. De Unie zal dan andere zorgen hebben. En Nederland helemáál.