Staatkundig personeel

Halve Halbe dunkt mij een exemplarisch geval van de soort mensen dat op dit moment in stuur- en gezagsloos Nederland moeiteloos op het bestuurspluche komt en daar ook nog eens lang kan verwijlen. Halbe heeft niet veel anders gedaan dan, met veel modieuze termen en met managerial omhaal, een spoor van vernielingen achterlaten in het Haagse. Maar hij bezigde het juiste technocratische jargon. Halbe schakelde daarbij derhalve out of the blue anticyclisch.

Hij was bovendien ook nog outreaching, met span of control ter borging van de bestuurlijke targets zonder contrafactische data te bezigen. Dat borgde middellang bestendige chaos waarbij iedereen die enige supervisie uitoefende ook listig kon blijven duiken. Zodat niemand verantwoordelijk was. En niemand wist waar het over ging. Halbe is de kleurloze technocratische bureaucraat geweest, het oermodel voor gegarandeerde bestuurschaos, waar Sebastian Haffner het steeds over heeft gehad bij het beschrijven van het administratieve systeem van Hitler nadat hij in 1934 het model van de Republiek van Weimar kundig opzij had gedrongen. Zie Haffners Kanttekeningen bij Hitler uit 1978.

Rijksminister Albert Speer was er volgens Haffner het pasmodel voor. Hij was er altijd als er een baan te vergeven was, nooit als verantwoording afgelegd moest worden, bleef zorgvuldig in de slagschaduwen van de potentaten die zich openlijk geassocieerd hadden met Hitler, bleef keurig in de plooi bij de gruwelijkste beleidsombuigingen en vernietigingsacties, schreef de paraaf op de juiste plaats in de resumptielijn, commentarieerde nijver en remde nimmer, en overleefde dus het schervengericht van Neurenberg moeiteloos. Nooit sprak hij Hitler echt tegen, nooit kwam hij tot effectief verzet, nooit boog hij nefast beleid kundig af. Hij kreeg een ere-detentie, Ehrenhaft, en mocht het wederrechtelijk verkregen en genoten voordeel behouden.  Want de rechters herkenden zichzelf allemaal in deze Speer. Ze hadden in zijn positie precies hetzelfde gedaan.

Zo is het met Halve Halbe, Ollongren en zelfs Pia Dijkstra. Jammer, dat Pia ooit ons nieuws mocht voorlezen op de verrekijk. Want ik geloof dat dat alleen maar bedrog kon heten. Nu. Achteraf. En ik herkende ook deze kleurlozen wederom als ambtelijke wangedrochten bij de presentatie van de nieuwste bestuurlijke ministersploeg. Niet allen, niet per definitie, maar velen. Te veel. Waarmee ik zeg, dat ik nu niet echt geloof dat we een fase van een nieuwe bestuurscultuur in zijn gegaan. Wederom gummipoppen, wederom overlevers tot iedere prijs en tegen elk aannemelijk bod.