Het is, na verschillende van dat soort incidenten als de hiervoren en hierna nog nader te bespreken roemruchte sofagate, niet vreemd dat Ursula von der Leyen trachtte zich binnen het denkraam van de Europese Unie probeerde te handhaven en een eigen Hoheitsgewalt opeiste op het gebied van de militaire geopolitiek. Namens de rechtspersoon Europese Unie NV.
Sofagate – Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad pikte de overblijvende leuningstoel in bij een officieel bezoek aan het Turkse haantje Recep Tayyip Erdogan en liet Ursula een verderop staande eenzame sofa, waar ze op een soort schellinkje tegenover de Turkse minister van Buitenlandse Zaken wat eenzaam, verweesd en misplaatst zat te wiebelen, ook al omdat wat ze zei niet vertaald werd – tekende als protocollair incident de interne institutionele verhoudingen in de Unie. Ursula scheen voor spek en bonen erbij te zitten en niet serieus genomen te worden.
Sofagate in Ankara
Erdogan liet ook blijken dat hij niet echt zat te wachten op een simultane vertaling als Ursula iets trachtte te berde te brengen – dat kun je rustig aan zo’n man overlaten, dat is voor hem zelfs vanzelfsprekend – terwijl Charles Michel Ursula volledig liet barsten. Voor het oog van de wereld. Terwijl de verhouding met Turkije toch al geopolitiek zo gespannen was sedert de inval in Irak en uiteraard sinds het Ukraïne-conflict tot een perfecte loopgravenoorlog aan het escaleren was. We schrijven april 2021, en die dreiging hing al in de lucht voor wie buskruit kon snuiven.
En Ursula meende dat zij als ex-defensie-minister van Duitsland die gave had, terecht of niet. Michiel had natuurlijk ook weer een ego, net als Guy Verhofstad van hier tot Tokio en zag alle voorrechten die hij genereerde als voorzitter van de Europese Raad als welverdiende persoonlijke privileges. Die hij gerust te eigen bate kon aanwenden. Dat bleek aanstonds toen hij op 2 juli 2019 was verkozen tot jongste voorzitter van de Europese Raad als opvolger van de wat belegen, geserreerde en welberaden Pool Donald Tusk die private en publieke belangen wel wat beter van elkaar placht te scheiden dan Michel.
Michel had het helemaal niet vanzelfsprekend gevonden dat hij zijn mandaat als Europees Parlementslid zou moeten opgeven als hij verkozen zou worden tot Raadvoorzitter. Hij vond dat geen onverenigbare kwaliteiten, tenminste: niet bij zo’n mannetjesputter als hij was. Dat hij te voorzichtig om zou gaan met Europese belangen was van Michel beslist niet te verwachten en dat rekenden de Belgen hem ook niet aan. Maar bij het bezoek aan Turkije met Ursula stonden die acuut op het spel.
Want iedereen wist, dat de Russische geclaimde ongehinderde doorvaart door de Bosporus tot aan de beide Hellesponten voor Russische oorlogsbodems daar onvermijdelijk aan de orde moest komen. De vaart dus tussen de Turkse oevers waarvandaan de NAVO geacht werd zulks ad libitum te kunnen beletten indien nodig. Het beruchte ius de passagi innocuï , das Recht Unschädlicher Durchfahrt, of het recht van onschuldige doorvaart. Zie: https://gerardstrijards.nl/wp-content/uploads/2021/09/territorialiteit.pdf. Het recht op ongehinderde doorvaart is universeel erkend in artikel 19 van het VN-Zeerechtverdrag van 1983, het Verdrag van Montego Bay.
Het werd oorspronkelijk gedefinieerd door Hugo de Groot en sedertdien constant betwist tussen de Ottomanen en de Russen, al sedert de dagen van Peter de Grote, die er een wereldoorlog voor aanging. De Tsaar die Putins voorbeeld was. De oorlog van Peter die in de Krimoorlog in 1854 herhaald werd en steeds weer leidde tot zeperds voor Het Kremlin. Putin zou het er niet bij laten zitten. Dat was zijn verhaal voor zijn achterban. Toen. En nu. Wat West-Europa ook bromde. Zie: https://gerardstrijards.nl/presentaties/3/ Van Peter tot Putin, De Geopolitiek van een gefaalde Slavische Grootmacht.
Wat Ursula daarover te berde bracht was irrelevant, dat lieten de heren Michel en Erdogan ook maar meteen door woord en gebaar weten. En sedertdien placeerde Ursula zich verbeten als protagoniste van de door de Unie te volgen militaire strategie: de Unie diende in te zetten op het verslaan van de Russische Federatie voor wat betreft diens aanspraken op het Donbassbekken, de Zee van Azov, de Krim, het vrije in- en uitvaart uit Sebastopol en die ongehinderde doorvaart.
Ze zou die macho’s wel eens mores leren. De NAVO zou dit soort standpunten moeten doorzetten, ten koste van alles, en daaraan kon niet afdoen dat de Unie zelf geen enkele doorzettingsmacht van enige betekenis had, niet op dat moment en niet in de nabije toekomst. Ursula stemde dit thema aan. En er was binnen de Unie niemand die haar op het feit wees dat zij daarvoor zelfs iedere orkestratie binnen het Europees Concert miste. Ze dirigeerde. De negende van Beethoven, het slotkoor over het broederdom der mensheid. Zonder symfonie en zonder orkest. Maar breed beapplaudisseerd. Belachelijker kon het niet zijn voor de niet-Westerse wereld die zich tot een BRIXT-blok aan het opwaarderen was.