Slobo zag wel aankomen dat Djindjíc hem zou laten lichten en doen overbrengen naar ICTY in Nederland. Al maanden tevoren. Hij had dus met zijn vrouw Markowícs – zie hierboven – al een soort niet-ontvankelijkheidsverhaal opgesteld en een persbericht, terstond te overhandigen aan de internationale media, nadat de verwijderingshandelingen waren gestart in Servië. Woordvoerder Jim Landale van het ICTY was ermee op de hoogte en ook Slobo’s opvolger als Joegoslavische president Vojislav Kostunica. Die laatste trok ook onmiddellijk protesterend aan de bel, ook bij het Hooggerechtshof van de Joegoslavische Federatie waar de verdragsmatigheid, wetmatigheid en rechtmatigheid naar Servisch nationaal recht had moeten worden bekeken zodra ICTY officieel een verzoek om informal surrender zou hebben gedaan.
De huurlingenbaas van de Wagnergroep Prigozjin
Ook het State Department van de USA wist wat eraan zat te komen en ook dat was door Slobo gewaarschuwd. Dat Department had ook vragen gesteld bij de vraag of de terminologie – ICTY sprak hardnekkig van informal surrender, om daarmee het klassieke interstatelijke rechtshulpverkeer te kunnen ontduiken – te dezen nu wel echt veel zou uitmaken. Bij uitlevering moet de opgeëiste persoon tevoren toegang kunnen hebben tot de eigen nationale rechter om de evenredigheid, noodzakelijkheid, rechtmatigheid en verdragsmatigheid van de voorgenomen verwijderingshandeling te kunnen toetsen aan minimale humanitaire normen. Het kan zijn dat die persoon daarvan af wil zien. Dan stemt hij in met de verwijdering.
Soms bedingt hij daarbij nog nevenkomende waarborgen. Zoals de constante monitoring van de aangezochte staat – die dus ten verzoeke van een andere staat of een internationale organisatie overgaat tot de verwijdering met een tevoren opgegeven uitdrukkelijk strafvorderlijk doel. Dát ICTY Slobo wilde hebben ter fine van strafvervolging, was onloochenbaar, en ook dat hij in slechte gezondheidsomstandigheden verkeerde. Het was nog niet duidelijk waaraan Slobo laboreerde. Maar dat sprake was van juveniele hypertensie, hartritmestoornissen, aandoeningen in de coronaire slagader en dat Slobo zware medicijnen moest slikken op receptuur, dat was ook in Washington bekend. Vermoedelijk omdat Djindjíc er alles van wist. Het moest nu niet het geval zijn, aldus die nota van het State Department, dat Slobo door de emotionele ontremmingen van de afgedwongen overbrenging, ineens een hartaanval zou krijgen.
Het was ook bekend dat Slobo het constitutionele hof had ingelicht dat Djindjíc wel eens het ICTY zou kunnen bezigen om een hinderlijke rivaal kwijt te raken. Dat lag ook voor de hand. Eerder waren internationale strafhoven óók al gebruikt op politieke tegenstanders over de schutting te gooien of om politieke binnenlandse spanningen te verminderen. Als dat in dit geval ook zo zou zijn en Slobo zou dat in Den Haag kunnen hard maken — dáárgelaten of de rechters daarin zouden meegaan – zou dat ICTY hoe dan ook nog verder politiseren. Daaraan zou Washington op den duur toch niets hebben? Djindjíc had ook doen weten aan de media dat de regering – zijn regering – besloten had Slobo hoe dan ook te verwijderen naar Den Haag en geen jurisdictie meer toe te staan in Servië over de toelaatbaarheid en inwilligbaarheid van het verzoek om informal surrender.
Djindjíc had Slobo een destabilisator genoemd die kort tevoren bevriende rechters had benoemd bij het constitutionele hof om de uitlevering te verhinderen. Slobo was nog altijd een echte volksheld voor veel Serven. Daar moest Washington toch rekening mee houden. De USA-president George Bush had er weinig neiging toe, maar wist hij wel of hij de risico’s goed berekende? Wist Den Haag daarvan? De situatie leek dus destijds in de zomer 2001 erg veel op die waarin Wladimir Putin bleek te verkeren eind juni 2023. Putin leek in alles op een even sterke man als Slobo. Een held van de natie. Totdat op 24 juni 2023 een paramilitaire strijdgroep huurlingen – de zogeheten Wagnergroep — ten getale van ongeveer 2700 zich frontaal tegen de opperbevelhebber van de strijdkrachten van de Russische Federatie bleek te keren en daaraan een zodanig begin van uitvoering wist te geven dat het ging lijken op een mogelijk succesvolle staatsgreep.
De Russische bevolking die de strijdgroep op mars naar Moskou begroette leek de actie bij te vallen. Weerstand van betekenis werd voorshands door het Russische leger niet geleverd. De machtscamerilla rond Putin was even totaal buiten beeld. Dreigde nu een burgeroorlog? Was Putin echt bedreigd? De opstandige Wagner-troepen kwamen in gesloten gelederen tot aan de stad Voronezj. Op vijfhonderd kilometer van Moskou. Het Kremlin zweeg. Maakte overuren. De leider van de opstandelingen, Jevgeny Prigozhin, was tijdelijk buiten beeld. Totdat de president van Wit-Rusland bekend maakte dat de burgeroorlog was afgeblazen. De Wagnergroep kon bij hem asiel krijgen. Putin verscheen, dagen later, weer zelfverzekerd in het openbaar. Maar beschadigd naar de maatstaven geldend binnen Het Kremlin is hij stellig. Putin gaat dóór. Hij kan niet anders. Er is geen weg terug.
Loopt de oorlog in de Ukraïne op korte termijn voor de Russen niet soepel – van verliezen is in deze tijdspanne vóór 2024 vermoedelijk geen sprake – dan ligt er altijd nog een Haags aanhoudingsbevel dat stamt van 24 december 2022. Aangekondigd door Zelensky in een enthousiast USA-congress. Weet u nog? Zie mijn Blogs van 18 en 20 april 2023. En ook de Blogs van 2 en 3 maart daaraan voorafgaand. Op dit moment zijn er velen die de analogie met Slobo nu al zien. Wat gaat Den Haag dan doen, als Het Kremlin ineens besluit dat het nu met Putin wel leuk genoeg is geweest? Op basis van een internationaal arrestatiebevel tegen een residerende wettige heerser van een land? Het is vaker vertoond. Weet onze minister van Buitenlandse Zaken Hoekstra dat eigenlijk wel? Heeft hij zijn verhaal dan al klaar? Niet voor de Nederlandse volksvertegenwoordiging. Die heeft zich overduidelijk in een hoek vast geverfd. Maar voor het forum van de UN-Charterpartijen? Waaronder de Europese Unie?