De laatste decennia is er wat meer belangstelling voor de eigenaardige procedure waarbij de Hoge Raad der Nederlanden moet optreden als Hof van Staat in een openbaar onderzoek ter terechtzitting tegen een (voormalig) bewindspersoon. Dat komt mede daardoor, doordat allerlei arglistigheden, verduisteringen, samenweefsel van verdichtselen, valsheden in geschriften en het opstellen van falsificaten en het gebruikmaken daarvan met een publieke bewijsbestemming, alles door doen of nalaten, maar vaker nog door een complex van beide, niet makkelijk meer in de doofpot gehouden kunnen worden. Wel even. Maar niet voortgezet. Niet voor langere tijd.
De mogelijkheden om via internet ook deze weggestopte, voor de binnenkameren bedoelde gegevens en gegevensdragers echt volledig te vernietigen of onherroepelijk onbruikbaar te maken tóch op te sporen is onvoorstelbaar groot. Verder wordt een bewindspersoon doorgaans bij zijn pogingen om deze gegevens ontraceerbaar weg te maken bijgestaan door topambtenaren uit de Algemene Bestuursdienst die geen perfecte en actuele ICT-kennis bezitten. Vaak zijn ze zelfs echt digibeten. Ze zijn niet opgewassen tegen de ICT-nerds waarvan de onderzoeksjournalisten zich vrijelijk kunnen bedienen.
Die nerds zijn wel aanwezig binnen de departementale hiërarchieën. Maar die topambtenaren weten niet waar ze huizen. En kunnen ze deze nerds door een godswonder toch vinden, dan blijkt die doorgaans zó in zijn loopbaan gefrustreerd dat hij of zij door pure haat tegen de ambtelijke top niet bereid is de ongrondwettige handelingen van zijn ambtelijke bovenbazen, de bewindspersoon incluis, alsnog te gerieven. Want de departementen hebben steeds leidinggevenden rondlopen die de pest hebben aan deze soort nerds. Omdat nerds vaak niet sociaal vaardig zijn en niet automatisch het spel mee willen of kunnen spelen waardoor je promoties gegarandeerd veilig gesteld zijn op middellange termijn.
Deze nerds zijn wel met toeters en bellen binnengehaald, toen hun ambtelijke topmanagers zo verschrikkelijk in de problemen kwamen door hun gebrekkige ICT-systemen. Die makkelijk te hacken bleken, verkeerd geprogrammeerd bleken bij de systematische opslag van beleidsdocumenten in de beruchte cloud en voorts gedeeltelijk beheerd werden op private basis door geraadpleegde externe ICT-experts die ooit ingehuurd werden om het gebruikte netwerk eens kritisch door te lichten om penetreerbaarheid, aannaderbaarheid of hackbaarheden. Deze externe ICT-ers deden hun ding en hadden in hun gevolg deze nerds. Die vielen op door hun geweldige vaardigheden en ook hun zwijgzaamheden. De secretaris-generaal of de directeur dan wel hogere gerechtelijke ambtenaar bood ze een riante positie om toch vooral te blijven. Dan was deze onmisbare en vaak unieke basiskennis voortaan blijvend binnen het gigantische apparaat.
Salaris werd geboden tot aan schaal zestien, dus de nerd wilde wel. Maar ja. Hij blééf een nerd. En hij ging dus week in week uit de superieuren kapittelen over wat er met de specifieke ICT-kolom mis was, Steeds weer bij oplegnota, vaak nog in het bijbehorend onbegrijpelijk jargon. Terwijl bij de directeur of leidinggevende de vrees voor allerlei ongerief wegens de defectueuse ICT net geluwd was en de hogere ambtenaar echt niets meer wilde horen wat voor risico’s er nu toch nog steeds gelopen werden. De nerd, daarvoor ongevoelig, bleef persisteren. In weinig heuse taal. Hij kwam dus in een schemerige kelderruimte terecht. Om daar de rest van zijn dagen verongelijkt te mokken.
Zodat een nieuw schandaal wegens ongrondwettige opstellingen van de top tezamen en in vereniging met de minister weer terstond begon te groeien. En vaak tot uitbarsting kwam. Tot vreugde van de nerd. Die natuurlijk de houding van dat-heb-ik-nou-altijd-al gezegd niet voor zich hield en dat ook nog vaak door gaf aan de vijand. De onderzoekjournalist. Ik ken veel van die nerds. Ze staan op springen. Maar de top werkt ze er ook wel vaardig uit, dat geef ik toe. Het feit dat de Hoge Raad nog nooit als een staatsrechtelijk reinigingshof heeft hoeven te functioneren – een forum purgatorium– bewijst dus niets. Al wordt het door de rechterlijke macht wel vaak als bevrijdend feit aangehaald. Het bewijst alleen maar dat de Tweede Kamer wel uitkijkt om die weg te gaan te bewandelen zoals de Grondwet voorschrijft.
Omdat dan vrijwel alle fracties die ooit middellijk of onmiddellijk mede regeringsverantwoordelijkheden hebben gedragen ook gepurgeerd zouden gaan worden. Ter openbare terechtzitting. Vaak zelfs als noodzakelijke deelnemers aan de tenlastegelegde feiten. Dat bleek bijna bij iedere enquête. Steeds weer bleek dat Kamerleden uit die fracties verdomd goed wisten of ernstige redenen hadden om zulks te vermoeden dat de bewindspersoon uit hun politieke gelederen bezig was geweest persistent maar inconsequent de volksvertegenwoordiging te besodemieteren. Daarom verkeert het systeem nu in het moeras waaruit het niet loskomt.