Incongruente synergie

Rob was uit op commerciële revenuen, waaronder naamsbekendheid als bekwaam cineast. Hij zag de schoorstenen roken van de sheddaken van Robs Productions Ltd terwijl de bestellingen van de fantastische rolprenten in de kartonnen dozen werden geladen. Ik deed mee, omdat ik de onderwerpen heel aardig vond en om te kijken of ik eigenlijk ook wel, parmantig de lens inkijkend, commentaar geven kón, uit de losse pols. Geen verkramptheden, maar wel behoorlijke teksten die inhoudelijk geschikt waren om heemkundige of historische feitelijkheden over te dragen. Dat waren twee verschillende dingen, dat bleek al dadelijk.

Rob laste de beelden, die zijn goedkeuring konden wegdragen aaneen in de tijdsvolgorde van opnames. Hij focuste dan ook vooral op bloemrijke omgevingen, mooie meiden, fraaie torens, zware golven, mooie meiden, kerkgewelven, glas-in-loodramen met zondoorschenen voorstellingen en mooie meiden. Die zijn er in Noord-Holland, naar ik nu meen te mogen vaststellen, bij de vleet. Maar ze zijn niet altijd zeer geschikt om de waterstaatkundige dimensies van dijkparken, zeeweringen en molengangen te demonsteren, al had Rob toch een vaardige hand erin om die schijn te wekken. Hij vond mij verder bij de opleuking van mijn voordrachten veel en veel te precies.

Bij de uiteenzettingen over de aanleg van de Schielandsche Hooge Zeedijk had ik behoefte aan illustraties betreffende de Pausen die bij Bulla het te bedijken areaal concessioneerden aan graven, bisschoppen en abten in hun hoedanigheden van soevereine administrateurs. Dat kon, aldus Rob, daar had hij prenten genoeg van. Dus stond Pius XII Pacelli, roemrijk regerend vanaf 1939 tot 1958 ineens aan de wieg van dit gigantisch middeleeuws waterstaatkundig project, gestart in de negende eeuw. Daarop sprak ik onze filmmaker toch aan. Dat leek mij enigszins anachronisch. Dat vond Rob ronduit kinderachtig en mierenneukerij. Die ingelaste vent had duidelijk de hoed van een Paus op, kijk maar, drie kronen, en hier gaf die vent verdomme nog zegens óók vanaf de buitenbalconnades van de Sint-Pieter in Rome, wat zat ik nou te lullen.

Hij wist echt wel wat hij deed als cameraman. Dat had hij bij de Fabeltjeskrant óók geweten, reken maar, en had dat geen Oscarnominatie opgeleverd van deze prachtige serie? Als het ging om Bor de Wolf, dan kwam Bor de Wolf in beeld. En bij Meindert het Paard was dat niet anders geweest. Bij juffrouw Ooievaar kon dienaangaande twijfel rijzen, goed, maar er deden nu eenmaal veel te veel vrouwelijke vogels mee in die serie, die wijven leken verdomme ook altijd op elkaar. Op dit polemisch punt gekomen ging Rob altijd Jordanees praten. Dat gierende gehuil klonk veel overtuigender dan mijn schuchtere stelling dat Paus Formosus nog helemaal geen tiara gedragen had. Dat teken van absolute soevereiniteit over het stoffelijk geschapene was pas eeuwen later in zwang gekomen, mét de pauwenveren flabellae, de Perzische Waaiers op lange stokken direct te dragen achter de vergulde draagstoel. Maar Rob had nu de smaak te pakken en raasde door, waarbij hij zijn verachting voor de gemiddelde toffelemoon niet langer meer onder stoelen of banken stak.

Die Brabo’s hadden altijd wat te zeiken en hielden hoofd- en bijzaken niet uit elkaar. Dan was daar altijd Robs Ria, bedisselend als een kloek te midden van haar kuikenschare, die met thee, lekkere koekjes en kleine beboterde broodjes met een paté die alleen in het Oosteinde te verkrijgen was, vrede deed dalen in de harten van de schare die Rob ontboden had om zijn recentste meesterwerk te bewonderen. Mildheid verspreidde zich terwijl wij ons knagend te goed zaten te doen.  De waterige zon deed zich nu juist op dat moment gelden door de loofoverwoekerde raampjes van de schilderachtige stulp waarin Rob zijn barre dagen der ouderdom zat te vermalen, het rieten dak kreunend onder de immer toenemende westenwind die onverbiddelijk een vlagerige middag voorspelde.

Rob trok zich wel iets aan van mijn nodeloze aanwijzingen. Want inderdaad was later Pius vervangen door Paulus III die een geducht verbond sloot met de Ottomanen ter beteugeling van de agressie van Frans I van Frankrijk in de renaissanceperiode. Dat zag ik in de definitief gemonteerde film. Een kniesoor die daarop let, deelde Rob mij gehinderd mee. En omdat de film niet echt klanten trok, had hij daarin volledig gelijk. Daarop wees Ria later ook wel vriendelijk. Maar ja, die apaisering zal dus niet meer plaatsvinden, gelet op Ria’s deerlijk einde.