”Not one inch eastward” had de USA-minister van Buitenlandse Zaken James Baker in februari meermalen gestipuleerd betreffende de afgrenzing van het geopolitieke gebied in West-Europa dat de NAVO zou verdedigen wanneer Duitsland weer volledig herenigd zou zijn, alleen nu een flink stuk westwaarts, omdat inmiddels de staat Polen was ontstaan, gegarandeerd door de westelijke geallieerden bij de Potsdam-conferentie in 1945. Hij had dat Gorbatsjow (ook: Gorbat[s]jov) herhaaldelijk verzekerd in februari 1990, in bijwezen van de Westerse regeringsleiders Busch, USA-president, de al genoemde Duitse minister Genscher, maar nu vergezeld van Helmut(h) Kohl, de zittende Bondskanselier, de Franse president Mitterand, de Britse minister van Buitenlandse Zaken Hurd, de Britse Eerste Minister John Major, en nog wat westerse hotemetoten van vergelijkbaar niveau en allure.
Eerder was Genscher, in de al genoemde toespraak van 31 januari 1990 te Tutzing in Beieren, ingegaan op de technische uitvoeringsgaranties van deze verzekering. Toen had Genscher het specifiek gehad over de arrangementen van civielrechtelijke aard die moesten voortvloeien uit de Duitse hereniging, want de Russen hadden vanaf 1945, naar hun voorgeven, tenslotte heel veel geïnvesteerd in hun kunstmatige staat, de Deutsche Democratischer Republik, de DDR, met het oog op een intense re-industrialisatie daarvan en de aanleg van de daartoe benodigde infrastructuren als railverbindingen, waterwegen, energiecentrales, natuurlijk autowegen en ga zo maar door. Genscher was heel gedetailleerd geweest: de nieuwe Duitse staat mocht niet starten met een onrechtmatige verrijking ten koste van de Sowjets. Het is uitgesloten dat Genscher zich deze uitspraken permitteerde zonder dat zijn bondskanselier Kohl daarover ingelicht was. Al heeft Kohl dat later toch beweerd. En dat Genscher uit de hand was gaan lopen.
Verder waren er de enorme en soms megalomane DDR-gebouwen waarvoor de Russen toch vergoeding wilden hebben en er was nog steeds een restschuld van de DDR aan de Sowjet-Unie voor de vernielingen die de Duitsers in de oorlog en de Russische invasie van 1944-1945 verschuldigd waren op basis van vredesregelingen. Zo was er nog veel meer dat in het kader van die hereniging vereffend zou moeten worden waaronder de talloze amnestieën die tijdens de DDR-tijd waren uitgedeeld aan nazi-oorlogsmisdadigers. Genscher had erop gewezen dat dat allemaal knap ingewikkeld was. En dat dat natuurlijk niet afgewikkeld kon worden door de verzamelde regeringsleiders in februari 1990. Ook niet met subcommissies waarin technische ambtenaren op de regelingen zouden toezien met overgangsrechtelijke voorzieningen.
Genscher was bereid in overweging te nemen om het gebied van de DDR voorlopig onbesproken te laten in NAVO-verband, omdat daar natuurlijk ook allerlei militaire voorzieningen en installaties lagen die Moskou niet in een paar weken kon laten verwijderen. Het zou dus tijdelijk een soort gedemilitariseerd gebied worden, dat DDR-territoir, opdat de Sowjets de waarde van deze militaria rustig zouden inventariseren, het had allemaal geen haast. Het ging om een eerlijke NAVOSTOP. Er zou geen misbruik worden gemaakt van de staat van onmacht waarin de Sowjet-Unie ineens bleek te verkeren.
Baker had, daar was iedereen het destijds over eens, het standpunt van Het Westen met dat ene zinnetje adequaat aan Het Oosten gefixeerd: de NATO zou niet, herhaal: NIET, oostwaarts expanderen. Gorbatsjow had geknikt toen deze arrangementen ter uitvoering van deze verzekering en van de beloofde eenwording met de bijbehorende volkerenrechtelijke status van dat nieuwe Duitsland aan de orde kwam. Gorbatsjow had aan zijn achterban uitgelegd waarom hij deze verzekering van een eenzijdige neutraliteit zonder nadere militaire garanties niet in een verdragsvorm wilde gieten. Zie de voorgaande Blog.
Gorbatsjow was eerder door westerse regeringsleiders ervan overtuigd dat zij geen misbruik wilde maken van het momentum, dat mede, naar Gorbatsjow ruiterlijk toegaf in die sfeer van wederzijds vertrouwen en optimisme om niet te zeggen initiële euforie, was ontstaan door de dreigende economische collaps van de Sowjet-Unie, intern en extern. Dat is te lezen in allerlei non-papers van de ambtenaren van de regeringsleiders die in februari 1990 bijeen waren, in gespreksverslagen en telefoonverslagen, Bush kwam woorden te kort om de Russen te verzekeren dat de USA geen misbruik wilde maken van de chaos waarin de Sowjets dreigden te geraken die trouwens ook het mondiale financiële systeem grondig zou kunnen verstoren.
Men zij verwezen naar de openbare USA-bronnen vervat in: https://nsarchive.gwu.edu/briefing-book/russia-programs/2017-12-12/nato-expansion-what-gorbachev-heard-western-leaders-early . Het Westen kwam er pas veel later achter hoezeer Rusland was gedestabiliseerd en hoe het veel sneller afgleed naar een implosie dan de westerse leiders zich in februari 1990 durfden voorstellen. En hoe de CIA alsnog dacht daarvan maximaal voordeel te trekken om alles uit te nutten wat uit het geopolitiek vacuüm dat aldus getrokken werd ten behoeve van de USA.
Die nu dacht geopolitiek te reiken door Midden-Azië tot aan de Chinese Muur. Een verwachting waartegen experts waarschuwden, omdat dat veel te veel neer kwam op een onderschatting van wat Het Oosten nog aan verborgen krachten kon regenereren. Ik mag toch aannemen, dat Ursula von der Leyen daarvan, was het maar via haar topambtenaren, ook als minister van Defensie iets moet hebben meegekregen. En dat Brussel haar in dat opzicht heeft bijgeplust toen ze strijdvaardige taal begon uit te slaan als een soort schaduw-secretaris—generaal van de NAVO. Als dat is gebeurd, dan hebben de EU-regeringsleiders zich daarvoor evenzeer Oost-Indisch doof willen houden.