Niets wat geacht kan worden door Wilders gebakken te zijn kan deugen. Niet ethisch, niet moreel, niet fatsoenshalve, niet juridisch, niet economisch, niet monetair. Dus worden de Algemene Beschouwingen een soort theologisch bacchanaal op basis van contrareformatorische dogmatiek. Letterlijk: leerstelligheden, omdàt er hervormingen worden gevraagd van bestuurscultuur tot wetgevingsleer.
Zoals bij de openingssessie van het Concilie van Trente in 1543, het befaamde en ook beruchte internationale overleg dat een einde moest maken aan de autogenocidale godsdienstoorlogen. Zo had Keizer Karel V Habsburg deze multilaterale conferentie bedoeld. En daarom waren de protestanten van alle denominaties welkom. Keizer Karel wilde beslist dat de Heilige Stoel zich er niet mee zou bemoeien. Want dan kon men deze toeleg wel vergeten.
Maar het Vaticaan zond Apostolisch Delegaten. En die braken in op deze tactiek en bijbehorende doelstelling. Ze wilden niet luisteren naar iemand die het primaatschap van Petrus ter discussie stelde. Dus werd dat Concilie niks. Een debat tussen gehoorgestoorden. Ieder gemeen overleg tussen Kamer en Coalitie-Wilders zal op zo’n debat uitlopen. Ten nadele van het parlementaire stelsel. Maar dat kan de opposanten niets veel schelen. Onder deze invalshoek stellen zij eisen aan het bereikte Akkoord die nimmer eerder gesteld werden.
PVV, VVD, NSC en BBB hebben niets dat hen bindt in ideologisch opzicht, luidt hun kritiek. Het Hoofdlijnen Akkoord is kil, heeft geen visie en is onsamenhangend. Die kritiek uiten oppositiepartijen GL-PvdA en CDA. Daarmee was de teerling ook geworpen over het debat over dat Akkoord dat op woensdag de 22e mei gepland was.
Daarmee is ieder debat over het uitvoeringsarrangement bij zulk een hoofdlijnenakkoord ook ultiem verder gedoemd. Timmermans kon zich terugtrekken op pruilende boutades. “Goethe had het over twee zielen in één borst. Dit zijn vier zielen in één borst”, zei Frans Timmermans dus kernachtig voor zijn club (GL-PvdA). “Iedere partij heeft zijn eigen tuintje weten veilig te stellen, maar ik zie niet of dat ook een visie voor de toekomst van Nederland oplevert.”
CDA-leider Henri Bontenbal noemt het een “kil” akkoord. “In niets straalt het uit dat we een gemeenschap zijn”, zegt Bontenbal. “Het leest als vier partijen die er moeilijk met elkaar uitkomen en elkaar een thema hebben gegund. Alsof vier pagina’s van verschillende partijprogramma’s bij elkaar zijn geveegd en er een nietje doorheen is gedaan.” De CDA-leider blijft vooral met heel veel vragen zitten nadat hij het hoofdlijnenakkoord vorige week heeft gelezen.
Er staat bijvoorbeeld in dat “de hardwerkende Nederlander” vanaf volgend jaar lastenverlichting krijgt. “En de mantelzorger dan? Of de jongere die op zoek is naar een stageplek maar gediscrimineerd wordt vanwege zijn achternaam?”, vraagt Bontenbal zich af. ‘Agenda van wij tegenover zij’ Bontenbal ziet ook niets in het akkoord terug over de toekomst van de zorg, de vergrijzing of het kleiner maken van bestaande tegenstellingen. “Ik mis visie.”
Tegenstellingen worden op sommige punten in zijn ogen zelfs vergroot. Zo wordt het btw-tarief voor “culturele goederen” verhoogd van 9 naar 21 procent. Daardoor worden concerten, musea, theater, boeken en kranten duurder. Maar dagrecreatie, waar attractieparken onder vallen, worden gespaard. “Er zit iets rancuneus achter”, zegt Bontenbal over dat onderscheid. “Een agenda van: wij tegenover zij. En nu is het aan ons. Maar wat is dat ‘ons’ dan?
Is dat de hele samenleving of maar een deel? Ik zou zoeken naar wat we gemeenschappelijk hebben en hoe we dat moeten koesteren.” Het lijkt er volgens hem op dat de vier partijen zich vooral afzetten tegen de zogenoemde ‘hoge cultuur’. Bezoekers van het Concertgebouw gaan het hoge btw-tarief betalen, maar de Efteling wordt ontzien. Terugdraaien van het hoger minimumloon is voor alle opposanten unaniem blijvend ‘onbegrijpelijk’. En zo blijft het doorgaan. Onbegrijpelijk. Maar de toon is gezet. In mineur. En pathetisch. Dissonaal.