Pacificatie in de politiek

Destijds werd er natuurlijk flink gepolariseerd tussen de stromingen die in de Tweede Kamer opgeld deden. Troelstra was een aanjagende factor van belang, want hij zag de werkstaking waarbij het hele land werd lamgelegd als een geoorloofd pressiemiddel. Effectief. Vooral sedert de geslaagde eerste landelijke spoorwegstaking van 1903 had Troelstra de smaak te pakken. Daarmee joeg hij zijn tegenstanders nogal op de kast. Dezen, van hun zijde, waren niet vies van massale gedwongen ontslagen en het inzetten van legereenheden, waartoe delen van Nederland in staat van beleg werden verklaard.

Daarbij werd het grondrecht van vereniging, vergadering, demonstratie en drukpersvrijheid soms opgeschort of geschorst. Ook dat leidde tot enorme haat. De politie timmerde er dan flink op los. Voor het geval u dacht dat het thans zo extreem onrustig is en gepolariseerd. Omdat Cort daar allemaal met zijn kabinetsakkoord buiten kon blijven, wist hij een godsvrede te bereiken. Hij wisselde de invoering van algemeen direct kiesrecht – een diep verlangen van de socialen – in tegen het subsidiëren van bijzonder lager onderwijs van confessionelen als een soort opportunistisch ruiltje.

De School met den Bijbel kreeg dezelfde poen als de Nutsschool met flankerende voorzieningen. Daardoor kreeg Cort een soort van windstille burgvrede die hij uitbaatte door vooral Berlijn tegemoet te komen met voedselleveranties via de Rijn. Want de Duitsers begonnen door de Britse blokkade al in 1916 flink honger te krijgen. De Nederlanders óók, maar die konden nu eenmaal nooit een deuk in een pak boter slaan. Ze legden zich daar morrend bij neer.

Een kabinet met politieke opponenten aan boord had dat nooit kunnen doen. Dat pleegt zich te verlammen zoals het kabinet Den Uyl I dat ook overtuigend heeft aangetoond. Het bracht weinig blijvends tot stand. Behalve dat dat kabinet het Groningse aardgas voor een habbekrats wist te verkopen aan het buitenland om de WAO te kunnen betalen, waarmee vervolgens het bedrijfsleven koud gesaneerd kon worden.

Ontdaan van oudere, minder productieve werknemers bij wie steeds rare kwaaltjes werden gevonden die leidden tot arbeidsongeschiktheid. Iedereen destijds blij. Alleen merkt de huidige generatie belastingbetalers daarvan de consequenties aan de dure aardgastarieven en de hogere accijnzen, want Den Uyl I leefde letterlijk van de rente van zijn schuld op de rijksbegroting. Rutte I tot en met IV deed hetzelfde. Zodat toekomstige generaties ons zullen verfoeien. Want zij gaan dat gelag betalen.