Chris

Rondom de wat donkerder dagen naar het zonnestilstandsmoment, het solstitium dat voor de Romeinen zo belangrijk was in de religie, komt de sombere figuur van Chris mij steeds voor en in de geest. Chris was de buurtklusjesman in Het Benoordenhout, in te huren en ingehuurd op dagbasis door de deftiger ambtenarij die deze wijk zo kenmerkend bevolkt. Chris was handig, discreet en welonderlegd, men zou hem zelfs erudiet kunnen noemen als men niet te ver zou doorvragen.

En omdat dat voor de gemiddelde ambtenaar in deze contreien gold en geldt had Chris dus een ruime klantenkring. De huizen hier zijn meestal honderd jaar minstens. Ze vertonen, omdat deze hele buurt onder regie van Berlage in de stijl van de Amsterdamsche School 1900-1930 is ontworpen en gebouwd alle dezelfde gelijktijdige bouwkundige gebreken. De raampartijen in de vensterdorpels steunen op zwaar verzinkte dorpels, aangebracht via diepgaande klampen in broos spanbeton dat weer gelegd is over lateien voorzien van inwendige ijzeren ankeringen op de metselpartijen van doorgaans geknipt gevoegde rode stenen.

Massief. Bastionbouw met een reeks naar Art Niveau zwemende glas-in-lood vensters met non-figuratieve ornamentaties. De hemelwaterafvoeren zijn op deze opgaande metselwerken geplaatst in loden vatsels, gietijzeren muurankers en beklampingen. Dat geheel is, uiteindelijk, niet bestand tegen de voortdurende zeewind met zoutconcentraties in de vlagen die hier geregeld losbarsten, voorafgegaan door zeevlam met de alarmerende mistrollen. De verzonken ijzeren montants in de ramen gaan dus gelijktijdig collectief torderen in het spanbeton.

Dat gaat daardoor flink barsten met grote diepliggende scheuren die in de spouwen worden voortgezet. De rioleringen zijn aangesloten op de inpandige afvoeren met loodslabben die ook gelijktijdig als het ware op commando gaan barsten en dus lekken, vooral bij gecompliceerde T-aansluitingen in de kruipruimten. Deze lekken veroorzaken drabbige ondiepe binnenmeertjes in die ruimten die daardoor verspochten en verschimmelen met de rare luchtjes van dien. Ik zal maar niet in details treden.

Chris kende al deze defecten en ook hoe ze via tweedehands te gebruiken materialen uit dezelfde bouwperiodes die de Indische buurt, de Vogelwijk en het Statenkwartier doormaakten tussen 1930-1940 goed en goedkoop tijdelijk weer gerestaureerd konden worden. Want Chris was een echte Hagenees, geboren op Het Veen. Dus links van de Laan van Meerdervoort gaande naar Kijkduin. Chris wist welke sloper en aannemer deze materialen verduisterd hadden tijdens de bezettingsperiode 1943-1944 toen dat deel van Den Haag tegen de grond ging waarop de Duitsers de Atlantikwall aanlegden via Nederlandse onderaannemers gespecialiseerd in Bunkerbouw.