Europa om te huilen

De regeringsleiders van West-Europa gingen dus onverrichterzake uiteen van de Europese Veiligheidsconferentie. Zonder besluitenlijst, zonder geopolitiek credo en een opstelling van de Europese positiekeuze te formuleren en zonder aan te geven hoe een West-Europees leger eruit zou moeten zien en wat de strategische tijdstafel zou zijn van een opmarsplan mocht Putin het onzalige plan koesteren op te marcheren vanuit de Donbass westwaarts naar Kiew. Een Europa om te huilen. Een Europa dat medeschuldig staat aan de huidige geweldsescalatie in deze regio.

Herinner je je de EURO-Majdanrevolutie op het Majdanplein in de periode 18 februari-23 februari 2014? Die woest deinende menigte van Ukraïners die in een delirium raakten toen namens de Unie de heren Guy Verhofstadt, beroemd en berucht Vlaams politicus,  en de Nederlandse EURO-parlementariër Hans van Baalen hen oppepten en aanzetten tot opstand, gewapenderhand als het moest, tegen de Russische Federatie? Omdat ze vochten voor de West-Europese grondrechten, de West-Europese waarden, de West-Europese democratie als ideaal en staatsvorm? De heren suggereerden zondermeer dat ze optraden namens de Unie en beloofden steun, een vage toezegging die wegens de excessieve vaagheid des te indrukwekkender was.

Dat alles vond aansluitend op de al regionaal-breed ingezette Euromaidan-protesten plaats, in begin februari 2014, toen dodelijke confrontaties tussen demonstranten en binnenlandse troepen in de Oekraïense hoofdstad Kiev resulteerden in de afzetting van de gekozen president Viktor Janoekovytsj en de omverwerping van de Oekraïense regering. Al ruim tevoren, mede onder aanstoken van Washington, brak in november 2013 een golf van grootschalige protesten uit als reactie op het plotselinge besluit van president Janoekovytsj om de associatieovereenkomst – waar Nederland overigens mordicus tegen was geweest, getuige de uitslag van een dienaangaande georganiseerd nationaal referendum — tussen de Europese Unie en Oekraïne in heroverweging te nemen,  en dat alles ook nog terwijl in februari van dat jaar de Verchovna Rada (het Oekraïense parlement) met een overweldigende meerderheid voor een overeenkomst met de Europese Unie (EU) had gestemd.

In plaats daarvan neigde Janoekovytsj naar nauwere banden met Rusland, dat Oekraïne onder druk zette om de EU-deal te weigeren, en lid te worden van de daarvoor speciaal opgezette Euraziatische Economische Unie (EEU). Die had ten doel nog andere deelstaten te trekken in het West-Europese Kamp. Een initiatief vanuit Brussel, waartegen Putin openlijk meermalen indringend had gewaarschuwd: dat zou hij nooit accepteren, die ontplooiing van de EEU.  Dan zou de Federatie militair moeten interveniëren. Putin zei het maar vast aan. De prowesterse protesten duurden maanden en hun reikwijdte werd steeds groter, met oproepen tot het aftreden van Janoekovytsj en de regering van Mykola Azarov.

De door het parlement vervolgens ingevoerde repressieve anti-protestwetten wakkerden nog meer woede aan. De aanvankelijk vreedzame demonstraties werden steeds gewelddadiger en op 22 januari vielen er vier doden bij hevige confrontaties tussen betogers en de politie in de Hrushevsky-straat. Demonstranten bezetten overheidsgebouwen in het hele land. Een groot, gebarricadeerd protestkamp bezette het Majdan Nezalezjnosti (Onafhankelijkheidsplein) in het centrum van Kiev. Medio februari werd een amnestie-overeenkomst gesloten met de demonstranten waarin hen en degenen die al eerder waren vastgezet, strafrechtelijke vervolging zou worden bespaard in ruil voor het verlaten van bezette gebouwen.

De demonstranten ontruimden op 16 februari alle bezette gebouwen van de regionale staatsadministratie. Maar de strijd bleef oplaaien, omdat steun nakend was vanuit de Unie. Daar leek het op.  Immers: drie bezoekende EU-ministers van Buitenlandse Zaken – Radosław Sikorski van Polen, Laurent Fabius van Frankrijk en Frank-Walter Steinmeier van Duitsland – zouden president Janoekovytsj zouden om aan te dringen op een compromis met de Oekraïense oppositie. Die  breed in de West-Europese media rondgebazuinde vergadering werd om veiligheidsredenen uitgesteld en begon een uur te laat. Maar wat Hans van Baalen en Guy Verhofstadt inmiddels allemaal wereldkundig maakten over de positionering van West-Europa, gaf aan de opstandigen alle aanleiding om te menen dat de Unie feitelijk te hulp zou komen in de strijd die toen nog overduidelijk een burgeroorlog was.

Voorafgaand aan de bijeenkomst zei Fabius in een interview met BFM TV: “Ons doel is om de Oekraïense regering verkiezingen te laten houden. Er is geen andere oplossing dan verkiezingen.” Verkiezingen over de staatsrechtelijke optuiging van de Ukraïne.  De onderhandelingen duurden zes uur. Minister-president Donald Tusk van Polen zei kort daarna tegen verslaggevers: ‘Met Janoekovytsj was afgesproken dat er dit jaar vervroegde verkiezingen zouden worden gehouden, zowel presidents- als parlementsverkiezingen’. Tusk zei ook dat Janoekovytsj ‘bereid was om in de komende tien dagen een regering van nationale eenheid te vormen en de grondwet voor de zomer te wijzigen’. Verdere besprekingen waren gepland om te onderhandelen over de ondertekening van het desbetreffende document.

Zon gloorde voor de revolutionaire anticommunisten en anti-Russische opstandelingen. Guy Verhofstad, toch nog altijd  oud-premier te België en fractieleider binnen het EURO-parlement en zelfs uitverkoren tot politiek leider van het jaar 2013 nota bene en Hans van Baalen schreeuwden op het Maidanplein immers de betogers op het Onafhankelijkheidsplein in Kiev steeds weer toe dat Europa hen niet in de steek zou laten. De welbespraakte Verhofstadt hield de betogers heraaldelijk voor dat hun land financiële hulp moest krijgen en dat de visumplicht moest worden afgeschaft. En de Unie floot dat niet terug. Ze zweeg bekwaam. Om te huilen.