Een ding is zeker: de plotse publieke toenadering door Trump jegens Putin kwam de laatste verrekte goed uit. Putin stond redelijk geïsoleerd in het Ukraïneconflict dat weerbarstiger bleek dan hij had beraamd. Hij rukte op in het Donbassbekken, kon daar consolideren omdat de burgerbevolking aan de oostkant ervan Russisch is of pro-Russisch, beschikte zonder mobilisatie over opmerkelijk veel rekruten en reservetroepen en had korte aanvoerlijnen, zodat het eigenlijk verbazend was dat zijn leger zo weinig voortgang boekte. Dat werd ook in Ankara, Delhi en Beijing vastgesteld. En nu kwam hem ineens Trump opmerkelijk tegenmoet wat de status van een eventueel romp-Ukraine betreft, dat ook volgens Trump geen NAVOlid mag worden, dat geneutraliseerd moet worden terwijl Putin de beschikking blijft houden over Krim en Sebastopol, de enige warmwaterhaven die de Russische federatie rest.
Trump meent dat nu Het Kremlin een wapenstilstand voor het grijpen heeft. Putin heeft steeds beweerd de aspiraties van Peter de Grote, de ontzagwekkende tsaar, tot de zijne te maken en hier liggen ze in de aanbieding. Dan moet Putin ook rap toeslaan, want anders verloopt het momentum. Trump verwacht de verklaring dat Putin bereid is tot een bespreking over een wapenstilstand. Nu. In Saoedi-Arabië. In een onderonsje. Zonder Europa. Zonder andere mogendheden.
Maar als hij dat niet kan afdwingen, zal dat het verkenningstempo vertragen. Dan gaat het van een “zakendeal” naar een “klassiek vredesproces”, denkt deskundoloog Soldatiuk-Westerveld. “En de totstandkoming van een volledig vredesakkoord kan jaren duren.” Niet Poetin, maar Trump is de grootste onzekere factor. Ook Ruslandexpert Kaspar Pucek ziet voldoende redenen waarom het proces nog lang kan voortslepen. Dat heeft volgens hem te maken met de aard van de hoofdrolspelers: Poetin en Trump zijn elk op hun manier onvoorspelbaar en hebben redenen om een deal voor zich uit te schuiven.
Voor Rusland heeft dat te maken met de situatie op het slagveld in Oekraïne. “Die is gunstig en misschien ziet Poetin mogelijkheden om daar het komende jaar nog vooruitgang te boeken”, zegt Pucek. Als dat het geval is, heeft Poetin er baat bij dat het conflict nog even voortduurt. Al moet de kwakkelende Russische economie dat toelaten. “Niemand kan goed inschatten hoelang Poetin denkt dat hij dit nog kan rekken.”
Evenwel: niet Poetin, maar Trump is en blijft de grootste onzekere factor, vindt Pucek. “Het is moeilijk genoeg om te begrijpen wat Poetin wil, maar bij hem is er tenminste een coherent beeld van hoe hij de wereldpolitiek ziet”, zegt de Ruslandexpert. “Dat ontbreekt bij Trump. Niemand weet wat hij wil. Is hij nu strategisch bezig, of handelt hij impulsief?” Trump ziet nog steeds een bipolaire wereld waarbij China de eigenlijke vijand is van Het Westen. Ook van Europa. Maar dat begrijpt dat niet, zoals het niets begrijpt en geen deuk in een pakje boter kan slaan. Ook de mensen rondom Trump maken het beeld troebel. Soldatiuk-Westerveld zag de voorbije week hoe vicepresident JD Vance, minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio en gezanten Steve Witkoff en Keith Kellogg allemaal tegenstrijdige boodschappen gaven, bijvoorbeeld over de rol die Europa moet spelen. “Dat zou je kunnen zien als een bewuste strategie”, zegt ze. “Door zoveel mogelijk boodschappen uit te sturen, kan je ervoor zorgen dat je tegenstander door de bomen het bos niet meer ziet.”
Als het snel tot vrede komt, is dat geen goed nieuws voor Oekraïne, vreest Pucek. “Dat zou vermoedelijk betekenen dat Trump veel Russische eisen inwilligt. Moskou gaat stevige eisen stellen en proberen het maximale uit een deal te halen.” Trump wil volgens de expert zo graag als succesvolle dealmaker uit de bus komen, dat hij het mogelijk niet zo nauw neemt met de details van een deal. “Zeker waar die de Oekraïense belangen betreffen.” In zijn campagne beloofde Trump nog het conflict binnen 24 uur na zijn aantreden op te lossen. Zelensky toont zich helder en strijdvaardig
Ondertussen stelt de Oekraïense president Volodymyr Zelensky zich strijdvaardig op. Dat liet hij onder meer zien door een reis naar Saoedi-Arabië te annuleren, nadat de Verenigde Staten en Rusland daar zonder Oekraïne en Europa in gesprek gingen. Zelensky is consequent over wat hij wel en niet aanvaardbaar vindt. Oekraïne heeft van de vorige USA-president Joe Biden nog een wapeninjectie gekregen. Dus een gebrek aan militaire steun gaat pas over een aantal maanden echt nijpend worden. Het zou tot een ontmoeting tussen Trump en Poetin kunnen komen. Met vredesonderhandelingen met Oekraïne erbij. Die worden complex.