Uniek experiment

Wilhelmina ontbood Cort met de opdracht een zakenkabinet te formeren, en zulks buiten iedere consultatie met de fracties uit de Tweede Kamer. Wilhelmina, die veel belangstelling had voor militaire aangelegenheden, wist van haar neef Keizer Wilhelm dat Duitsland het eerst aankomende incident afwachtte om oorlog te voeren tegen Engeland. Dat had Wilhelm in 1908 tegen haar gezegd op een van de recepties ter gelegenheid van een staatsbezoek in Duitsland. Hij had het eruit geflapt, óók tegenover de koning der Belgen Leopold II in datzelfde jaar.

Hij had Wilhelmina apart genomen en haar een keizerlijke garantie gegeven. Dat hij Nederland met “rust” zou laten, mits het “welwillend neutraal” zou zijn. Aan Leopold had hij dat niet gezegd. Hij had gezegd tegen deze langbaardige gekroonde onverlaat en aarts schavuit dat hij verwachtte dat België doodgewoon doortocht zou toestaan, wanneer het Veldleger zuidelijk van Luik zou doorbreken over De Maas. Deed België dat, dan zou hij de integriteit van België verder respecteren, en later zou hij schadeloosstelling betalen voor de doortochtvernielingen. Hij gaf Leopold nog aan dat hij zeker deze enorme som zou verhalen op Frankrijk, als zijn leger dat verpletterend verslagen zou hebben.

Leopold was zo onthutst geweest dat hij zijn bepluimde helm achterstevoren had opgezet nadat het banket was afgelopen. En aldus had hij de ovaties van de Duitsers in Berlijn ontvangen. Wilhelmina had deswege Cort ontboden, want zij dacht hem nu bij de volgende kabinetswisseling dringend nodig te hebben. Ze wilde liever de Kamer daarbij niet consulteren, omdat de Antirevolutionaire Partij nog steeds braaf Kuyper volgde en die was onverwoestbaar pro-Duits, zoals hij duidelijk had laten blijken tijdens zijn desastreuze kabinetsperiode 1901-1904 toen het eerste volledig confessionele kabinet het regeerkasteel bezette.

Het leek Wilhelmina onder deze omstandigheden beter de Kamer bij de formatie voor een voldongen feit te zetten, óók omdat Troelstra van de SDAP bij alles wat er gebeurde overlegde met zijn ambtgenoot Friedrich Ebert, rijksdagfractievoorzitter van de Sozialdemokratische Partei Deutschlands. Wat Troelstra meende te weten, wist Ebert binnen de kortste keren óók en die briefde alles door aan zijn kameraden Scheidemann en Noske. Dan wist de rijksdag binnen de kortste keren ook wat de Nederlandse opstelling zou zijn in de wereldkrijg. Dat kon nooit bevorderlijk zijn voor een werkelijk zelfstandige Nederlandse neutraliteitsproclamatie. De Kamer was verder tot op het bot verdeeld. Cort trad dus bij verrassing aan.  Maar zelf had hij precies de militaire gegevens over Duitsland via Wilhelmina gekregen en die waren precies die welke Wilhelm had gegeven aan zijn Kroonraad in december 1911.

Hij had dienovereenkomstig vakministers al op zak. Die wisten precies wat ze moesten gaan doen. Daarom kon dit zakenkabinet zo slagvaardig zijn. Het had alle scenario’s op zak. Het hoefde verder geen adviesraden te raadplegen. Een zakenkabinet dat nu moet optreden heeft een overmaat van raden bij de formatie te consulteren. Kim Putters, de formateur op dit moment, licht die ook in: hij komt immers uit dat circuit en is er onderdeel van. Daarom wordt bijna alles wat hij doet gelekt. Wat niet goed is voor de formatie.

Die loopt daarom al tijdens de hoog scholastieke gedachtewisselingen over de taalkundige bandbreedte van het bijvoeglijk naamwoord “extraparlementair” stuk. Kim is dan ook onderdeel van het probleem dat Omtzigt zegt te willen bestrijden: Kim is een beproefde vergadertijger die overleeft door de deelnemers lens te vergaderen. Kim zegt ze aan wat staatsgeheim moet blijven. Zodat hij zeker is dat ze dát zullen lekken aan de media. Dat gebeurt dan ook. Via de adviesraden waarvan die geconsulteerde staatsdienaren lid zijn.

Zodat we over enkele weken kunnen lezen in de Volkskrant dat de formatie hopeloos vastzit. Het is onderdeel van Remkes’ strategie. Die Remkes al in november ten beste gaf. Zorg dat Omtzigt met iedereen ruzie krijgt. Zoals destijds dat met Fortuyn ook lukte. Ook toen Pimmetje vermoord was. Want bij politici is het gebruik dat ze bij dood machtiger zijn dan bij leven.