Ursula Urgens Europa

Inmiddels had ook Ursula von der Leyen zich op het Ukraïneconflict gestort als duider en richtinggever voor de te dien aanzien door de Europese Unie te ontwikkelen buitenlandpolitiek. Ursula had een wat krakkemikkige nationale politieke carrière doorgemaakt in Duitsland voordat ze ineens en pardoes gedropt werd als voorzitter van de Europese Commissie, dus de uitvoeringsraad van deze vrijhandelsassociatie in 2029. Kennelijk wist men in Duitsland niet goed raad met deze blind ambitieuze vrouw die onder Kanselier Angela Merkel ineens op Bondsniveau aanmerkelijk had weten te scoren sedert 2005 als minister van Gezin, Senioren, Vrouwen en Jeugd, een wat ad hoc atque ad personam samengeflanste portefeuille om haar maar nationaal bewindspersoon te kunnen maken.

Bij de verkiezingen van 2009 bleef Von der Leyen minister van Gezin, Senioren, Vrouwen en Jeugd, maar na het aftreden van Franz Josef Jung werd ze minister van Werk en Sociale Zaken. Haar vorige ministerpost werd overgenomen door Kristina Schröder. Op 2 juni 2010 werd zij genoemd om bondspresident van Duitsland te worden, na het aftreden van Horst Köhler. Maar de nieuwe bondspresident werd Christian Wulff. Na het aftreden van Wulff dook de naam van Von der Leyen opnieuw op als nieuwe bondspresident van Duitsland, maar ook toen werd zij het niet.

Ze was echter nu te hoog gevallen om te ignoreren of verder af te schepen en dat resulteerde erin dat ze een speciaal, leek het wel, voor haar gecreëerd ambt opgesolferd kreeg met vage taakstellingen en bevoegdheden. Na de verkiezingen van 2013 en de daaropvolgende onderhandelingen tussen CDU/CSU en SPD werd Vonder Leyen de eerste vrouwelijke minister van Defensie in het kabinet-Merkel III. Deze post is in Duitsland altijd een heikele aangelegenheid gebleven. Wegens de daaraan immanente jurisdictieconflicten met de Duitse deelstaten zoals Beieren. Dat was in de Grondwet van 1870 van Bismarck al zo. In de Weimarrepubliek onder de Grondwet van Hugo Preuss was het niet anders en Hitler zorgde er wel voor dat dat zou bleef; aan Adenauer was dat ook best toevertrouwd.

Op 14 maart 2018 werd ze in deze post herbevestigd in het kabinet-Merkel IV.  Het leek echter of Von der Leyen haar ambtenaren in deze functie niet goed wist af te richten. Of Von der Leyen aan de leiband liep van haar departementale managers. Ze kwam door ambtelijk gekonkel terecht in de zogeheten Berater-affaire. Von der Leyen kwam als minister van Defensie in opspraak in deze breed uitgesponnen ‘Berater-affaire’ vanwege onregelmatigheden bij de toewijzing van een grote consultancy-opdracht onder haar politieke verantwoordelijkheid terwijl zonneklaar was dat ze niet goed wist wat deze opdracht impliceerde en waarom deze externe gunning noodzakelijk was. Het contract ten bedrage van 390 miljoen euro werd toegekend aan McKinsey zonder daarvoor toestemming te vragen aan haar beheerraad. Er bestond een cultuur van nepotisme en normvervaging bij het Ministerie van Defensie bij de aanbesteding van grote contracten. Een deel van het bewijs (onder andere op Von der Leyens telefoon) bleek tijdens het onderzoek vernietigd, waardoor haar persoonlijke betrokkenheid niet kon worden aangetoond.

Op 2 juli 2019 werd zij door de Europese Raad voorgesteld als hun kandidaat-voorzitter van de Europese Commissie. Met een nipte meerderheid van 383 stemmen werd ze op 16 juli 2019 door het Europees Parlement verkozen tot nieuwe voorzitter. Ze had voor een absolute meerderheid minimaal 374 stemmen nodig; 733 van de 747 leden namen aan de stemming deel, er waren 327 tegenstemmen, 22 parlementariërs stemden blanco en één stem was ongeldig. Uit al van incidenten bleek nadien dat Von der Leyen deze functie toch wilde gaan uitbouwen als een soort informele minister van Europese Defensie naast de secretaris-generaal van de NAVO. Van defensie-aangelegenheden meende ze verstand te hebben en dat dacht ze in het Ukraïneconflict duchtig te bewijzen.

Ze meende dat het er nu op aankwam dat de Unie zou gaan optreden als defensie-associatie ten behoeve van de benarde randstaten van de Russische Federatie, waaronder, uiteraard, de Ukraïne. Ze deelde nu mee dat deze staat echt bij Europa hoorde, dat deze staat deelde in dezelfde democratische idealen en de waardering van dezelfde constitutionele beginselen – scheiding der machten – en grondrechten als de Unie.

Opmerkelijk, omdat als er één aspect is waaraan de Europese Unie herkenbaar is dan is het de totale afwezigheid van een beginsel van brede democratische legitimatie, een afwezigheid die door de Europese Raad en de Brusselse ambtenarij gekoesterd wordt als de defecten van een te vroeggeboren kind met een open ruggetje. Het EU-parlement kan de Commissie niet en bloc ter verantwoording roepen en heenzenden en zolang dat niet mogelijk is, is van een supranationale democratie geen sprake. Maar Ursula bleef nu urgeren. De Unie moest zich militair bemoeien met het Ukraïneconflict.