Pieter Omtzigt verliet volgens de publieke lezingen het formatie-overleg plotseling. Hij gaf geen reden anders dan dat hij moe was en zich moest bezinnen. Ineens was daar een app. Daarin deelde hij mee dat hij het formatie-overleg verliet, omdat hij nogal geschrokken was over de staat van ’s rijks schatkist. Hij had dat óók al aan drie journalisten doen weten. Die avond van de 7e dezer vertelde hij er iets meer over bij een praatprogramma bij Humberto Tan. Op de verrijk bij RTL Boulevard. Veel tijd kreeg Pieter niet, want eerst mochten andere deelnemers aan deze talkshow iets vertellen over hoe het voelde dat Pieter zo maar weggelopen was uit het formatieoverleg.
André van Duin was er ook en keek bedenkelijk naar Pieter. Gelukkig voelde iedereen het anders, wat Pieter had bestoken, dus Humberto had veel te beschouwen voordat Pieter iets mocht zeggen. Die zei dat hij geschrokken was van een driehonderd pagina’s door de formateur Plasterk overgelegde set documenten waaruit blijken kon dat de staatsschuld veel verder was overgelopen dan redelijkerwijze door Pieter was verondersteld. Maar op deze wijze was het wat Pieter betreft einde oefening. Van de formatie. Hij wachtte nu het rapport-Plasterk af omtrent deze formatie dat deze nu schuldig was aan de Tweede Kamer.
Het ging om 21 documenten van verschillende departementen die een samenvatting hadden gemaakt van hun onderscheidenlijke financiële posities, de Nederlandse Bank, de Rekenkamer, en nog andere adviesraden die zich bezighouden met ’s rijks bestedingen en het begrotingstekort. Daarvan is veel van de info zwartgelakt. Omdat het passages betreft die deining te weg kunnen brengen op de kapitaalmarkt voor wat betreft de waarde van staatsobligaties verstrekt bij geldleningen vooral in de COVIDtijd. We weten nog niet wat er verder in deze documenten staat.
Omtzigt heeft vastgesteld dat van onverwachte tegenvallers sprake is geweest. Die informatie had Plasterk al dagen op zijn bureau liggen en die had hij meteen aan de beoogde coalitiepartners moeten geven. Dit alles betekent, dat er zeker een honderdtal ambtenaren betrokken zijn geweest bij deze documenten. Over de rangschikking van de bedragen op de departementale begrotingen zingt al weken de mare rond in Den Haag dat daarmee vindingrijk gesjoemeld is, vooral omdat onverantwoorde miljarden al zijn besteed ten gevolge beslissingen genomen tijdens de Catshuis-overleggen die Rutte beraamde tijdens de COVIDcrises. Bedragen die vervolgens zijn weggeschreven over diverse begrotingen bij interdepartementaal overleg. Zonder dat de Tweede Kamer tevoren de votering van de posten goedkeurde. Zoals dat behoort volgens het constitutioneel budgetrecht dat ons allen dierbaar moet zijn: dat het rijk pas uitgeeft ingevolge overeenstemming verkregen van de volksvertegenwoordiging.
Overeenstemming naar aanleiding van gemeen overleg. Dat resulteert in een wetswijziging van de lopende ook bij wet vastgestelde departementale begrotingen. Of, als dat nodig is, omdat het alle departementen direct aanbelangt, bij wijzigingsnota op de rijksbegroting, ook vastgesteld via een wetsontwerp dat inzet is van de Algemene Beschouwingen. Wat ligt nu méér voor de hand dat mede door deze ambtelijke bemoeienis met de sonderingen door Plasterk tijdens de formatie lekken zijn ontstaan over de verschillende deficits die vrijwel onbenoembaar en onherleidbaar zijn omdat op bepaalde momenten de ministers in het Catshuis in verwarring en soms paniek maar wat aanrommelden.
Op voorstel van topambtenaren. Die helemaal niet blij zijn als hun rol uiteindelijk achteraf aan de orde komen bij het aantredende kabinet dat immers de financiële boedel zal moeten gaan redderen en dus aanmerkelijk zal moeten bezuinigen? Omtzigt heeft al heel vaak navraag gedaan naar dat Catshuisoverleg en de daar opgezette ramingen met kosten en geen antwoord gekregen omdat dat in de Rutte-tijd gangbaar was. Veel topambtenaren duchten dat moment, want dan hebben zij veel uit te leggen.
Dan is het beter, dat er even geen kabinet komt dat op dit punt boekhoudkundig heel secuur wil zijn. Zoals Omtzigt steeds de kiezer ook heeft beloofd, nog tijdens zijn briljante Thorbeckelezing. Het is voorstelbaar dat Omtzigt dat na kennisneming van de overgelegde janboel aan documenten ondoenlijk vindt, tenzij de Rijksrecherche wordt ingeschakeld. Ik gaf al aan, dat de topambtenarij, ja, de hele algemene bestuursdienst, massaal en effectief zo’n kabinet zal tegenliggen. Dan is lekken op dit moment probaat. Omtzigt heeft dan een vlucht naar voren genomen. Zie mijn Blog van kerstavond vorig jaar. https://gerardstrijards.nl/massale-ambtelijke-obstructie/ en ook https://gerardstrijards.nl/ondergrondse-ambtenarij/