Schoof had er meteen geen doekjes om gewonden: bij het kabinet bestond het voornemen een “immigratiecrisis” uit te roepen. Het zou de bijbehorende noodmaatregelen vervatten in uitvoerings-wetsbesluiten, Algemene Maatregelen van Bestuur (AMvB’s). Welke dat zouden moeten zijn, daarover was het kabinet nog niet besloten. Het stond in het kabinetsakkoord, dat Schoof te dezen nog even aanhaalde. Er zou dus gegrepen worden, in dat geval, naar noodbevoegdheden. Aldus de premier, waarop Timmermans, tuk op het uitspelen van de gebruikelijke debatstreken – Timmermans zal altijd de man blijven die de standaardtruukjes toepast – een punt van orde stelde aan de voorzitter van de Kamer.
Martin Bosma is immers de bewaarder van die orde. Timmermans vroeg zich af of de Kamer de “onderliggende ambtelijke adviezen” kon krijgen. Timmermans refereerde aan de transparantie, die hij zelf ook zo hoog in het vaandel heeft, al betracht hij ze zelf nooit. Adviezen. Timmermans specificeerde niet. Dus alle adviezen die gegeven waren. Ook die, welke niet beleidsbeslissend waren geweest en die niet opgevolgd waren of afgewezen. Schoof had dat direct kunnen afserveren, want je wist zeker, dat bij deze adviezen alle departementen betrokken waren geweest, vanuit hun specifieke beleidsvelden en dat die adviezen elkaar moesten tegenspreken en vermoedelijk ook onaf waren. Ik voeg eraan toe: gegeven door ambtenaren, die iedere beleidsombuiging in de immigratiepolitiek massaal afwezen.
Want ik zei al, dat die ambtenaren al op de 23e november 2023 hadden besloten het mogelijke centrumrechtse kabinet te gaan dwarszitten; daarvan waren al meerdere symptomen gebleken. Zie de Blogs vanaf 5 december 2023 vv. https://gerardstrijards.nl/ongrondwettigheden-van-een-nieuw-kabinet/ en verder https://gerardstrijards.nl/ongrondwettige-overheid/ aangaande de opvatting van ambtenaren, dat de kiezer zijn constitutionele actieve stemrecht de 22e november verkeerd, dus ongeldig en niet verbindend, had gebruikt. De ambtenaren, van hoog tot laag, zijn opvallend homogeen in dit opzicht: ze zullen ondergronds de kabinetten waarin de PVV zit – hoe dan ook – tegenwerken. Dus nu, ten aanzien van het voornemen om een asielcrisis uit te roepen, óók. https://gerardstrijards.nl/ondergrondse-ambtenarij/
Daarom zou Schoof hebben kunnen zeggen: ik ga de Kamer geen onvoldragen adviezen die niet voor de openbaarheid bestemd zijn, overleggen, reeds omdat ik niet in mijn eigen voet wil schieten. U hoort nog over die onderliggende stukken. Ze zijn er, zeker, wat dacht u, maar ik wil screenen of ik er zelf geen verschrikkelijke last van ga krijgen. Is dat het geval, dan wil ik ze kunnen overleggen met het commentaar van de desbetreffende verantwoordelijke bewindspersoon. Want dat de adviezen onaf waren, dus imperfect, dat bleek al aanstonds na overlegging. Maar Schoof stelde zich niet ferm te weer.
Dus kwam NSC in actie. Dat dacht kennelijk, dat deze fractie nu groen licht had om Timmermans te steunen. Terwijl ze daarmee eigenlijk een votum van wantrouwen uitbracht. Ze suggereerde dat Schoof niet de juiste informatie wilde voorbrengen. Want Schoof had er overduidelijk geen zin om nu al zelf het kabinet aan het wankelen te brengen. Ze steunde dus Timmermans en acteerde oppositioneel – vermoedelijk zonder dat Van Vroonhoven het zelf in de gaten had. Want verward was ze overduidelijk. Het leek wel wat op de opstelling van Lousewies van der Laan, voorzitster van de D66fractie die het eigen kabinet torpedeerde. Op 29 juni 2006. In de zaak-Hirsi Ali die de vreemdelingenadministratie stelselmatig bedrogen had.
NSC lag derhalve woensdag de 18e september zwaar onder vuur in het debat over de Prinsjesdag plannen in het algemeen. Van het eigen kabinet. Reeds omdat Van Vroonhoven aldus meende de bestuurscultuur van dat kabinet Schoof te kunnen fileren, die vooral draaide om het kabinetsplan voor het uitroepen van een asielcrisis. Vrijwel de hele oppositie verweet de partij de eigen waarden te verloochenen. De plaatsvervangende fractievoorzitter van NSC, Nicolien van Vroonhoven, acterend als een opgejaagde kip in de ren met stuivende veren, lag op dat moment al een klein half uur zwaar onder vuur. Zij voerde, overduidelijk onvoorbereid, het belangrijkste debat van het jaar namens de fractie, omdat politiek leider Pieter Omtzigt onlangs een stapje terug deed om gezondheidsredenen. Ze stemde aan in het oppositionele koor. De oppositie uitte de hele dag al forse kritiek op het kabinet, dat een asielcrisis wil uitroepen en het parlement daarmee “buitenspel zet”.
Dat kán een regeringspartij eenvoudig weg nog niet doen, zeker niet als het kabinet daartoe nog geen daden of enig plan in concreto heeft ontwikkeld. Maar ja hoor, het was Nicolien te machtig. Hoe verschillend we ook denken over asiel en migratie, in een democratie maken we de wetten en regels samen. Wat minister Faber (Marjolein Faber, minister van Asiel en Migratie,) doet, is gevaarlijk”, zei Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) al aan het begin van het debat. Maar wat dat gevaar precies was, dat gaf hij niet aan. Maar dat hoefde hij ook niet van Nicolien. Hoe zit het precies met die asielcrisis? Het kabinet wil een “asielcrisis” uitroepen zodat het snel maatregelen kan nemen die het asielbeleid strenger maken. Het parlement hoeft zich hier niet eerst over te buigen. Dat gebeurt achteraf, binnen drie maanden. Maar in de tussentijd kan het kabinet dus al handelen. Dit is precies wat de kiezer wilde op de 22e november. En Timmermans niet.
In “buitengewone omstandigheden” kan de premier een deel van de Vreemdelingenwet buiten werking stellen. Het kabinet moet daarna wel zo snel mogelijk de betreffende wetgeving naar de Kamer sturen. Dat is niks nieuws. Dat staat al lang in de Vreemdelingenwet. En het staat er niet voor niets. Omdat de immigratie sedert 1993 al de spuigaten uitloopt, schoksgolfgewijs. Daarom staat die noodbevoegdheid nu in de wet. Dat had Schoof kunnen zeggen. Maar Van Vroonhoven ook. Het kabinet moet goed kunnen motiveren waarom er sprake is van “buitengewone omstandigheden”. Het kan bijvoorbeeld gaan om natuurrampen, een oorlog of een pandemie. Of een onbeheersbare volksverhuizing geen ramp kan zijn, is de vraag.
Ambtelijke experts twijfelen daarom of het kabinet kan motiveren dat er sprake is van een “asielcrisis”. Dat bleek vervolgens uit die onderliggende stukken. Dat is niet gek. Want dat zijn de ambtenaren, die willen dwarsliggen. Blijvend. Massaal. Samen met de rechterlijke macht. Wilders pareerde vervolgens de kritische noten van Rob Jetten (D66) en andere oppositieleiders met gemak. “Omdat het een crisis is”, luidde zijn antwoord. Volgens de PVV-leider wordt het parlement niet gepasseerd, omdat de Tweede Kamer zich achteraf nog over de noodmaatregelen kan buigen. Die kan ze dan ook nog van tafel vegen. “Een sluiproute”, bestempelde Jetten het plan.